Ons eten

Wist jij dat een groot deel van onze ecologische voetafdruk afkomstig is van het voedsel dat we eten? Het produceren en transporteren van voedsel heeft een enorme impact. Overstappen naar duurzaam eten is de oplossing. Maar hoe doe je dat? Kunnen we die impact verminderen? En is er wel genoeg voor iedereen?

Wat is het probleem?

De supermarkten liggen vol met voedsel, dus wat is eigenlijk het probleem? Nou, die zijn als volgt:

Als we wereldwijd kijken dan wordt de vraag naar landbouwgrond steeds groter. Grond die er eigenlijk niet is. Het lijdt in veel gevallen tot ontbossing. Daarnaast is een klein deel van alle grond op de wereld is maar geschikt voor het verbouwen van voedsel. Van dat kleine beetje gebruiken we ook nog eens een groot deel voor het verbouwen van veevoer, en niet voor ons eigen eten.
De landbouw gebruikt veel zoetwater, meer dan elke andere sector. In veel gebieden op de wereld is het al een zeer schaars goed.
Er wordt veel gebruik gemaakt van pesticiden om te voldoen aan de enorme vraag, maar dit zorgt voor grond- en watervervuiling.
Door de klimaatverandering mislukken steeds vaker oogsten.

En hoe kunnen we dat nu veranderen?

Moeten we dan stoppen met eten? Minder eten? Misschien niet direct minder, maar wel anders. En vooral bewuster. Een paar tips om duurzamer te eten:

Eet wat vaker vegetarisch.
Als je vlees eet, kies dan voor kip of varken, die hebben een kleinere impact dan rund.
En eet kleinere porties.
Kies bewust: ga voor biologisch vlees en groente en eet geen bedreigde vissoorten. Let op het keurmerk.
Verminder je hoeveelheid zuivel en eieren
Eet lokaal. Zoek een boer om de hoek voor vlees, groente en fruit. Is die er niet, ga dan voor vers fruit en groenten uit Nederland en de rest van Europa. Vermijd groente en fruit dat dat hier met het vliegtuig is gebracht.
Verspil minder. Er wordt veel voedsel verspild. Niet alleen op je bord, maar ook voordat het daar op ligt. En die verspilling begint al op de akkers. Vervolgens in de winkel, en dan bij je thuis. Ook in de horeca wordt nog altijd veel voedsel verspild.
Kies groente van het seizoen en het liefst lokaal uit de volle grond.
Wil je spinazie of broccoli in januari eten? Kies dan voor de houdbare variant, bijvoorbeeld uit de diepvries. Die is net zo gezond.
Wat van ver komt is niet altijd even slecht. Het is ook afhankelijk van de manier van telen. Gebeurt dat op een akker en is het met de boot vervoerd? Dan is dat nog altijd minder milieu-intensief dan fruit uit een verwarmde kas. Over het algemeen worden kwetsbare producten, zoals blauwe bessen uit Nieuw Zeeland, met het vliegtuig gebracht. Die hebben dus een sky-high voetafdruk.

Biologisch betaalbaar

Biologisch eten is zo duur, hoor ik vaak. Maar is dat echt zo? Natuurlijk: een kilo biologische appels is duurder dan een kilo gewone appels. Maar wie met aandacht voor mens, dier en natuur eet, past zijn eetgewoontes vaak ook aan. En dan blijken je biologische maaltijden helemaal niet meer te kosten. En dan komt duurzaam eten weer een stapje dichterbij.

Download gratis de checklist biologisch én goedkoop eten

Vlees vs duurzaam eten

Vlees krijgt apart aandacht. Het eten van vlees veroorzaakt twee derde van de impact op het milieu die de hele voedselindustrie veroorzaakt. In Nederland is 66% van de totale impact van op het milieu, te wijten aan onze vleesconsumptie. Dat komt omdat voor elke kilo vlees, en dan met name rundvlees, ongeveer 5 kilo plantaardig voer nodig is en 15.000 liter water. Rundvlees is van alle dierlijke producten de grootste vervuiler. Met hun scheten en boeren stoten zij ook methaan uit; een krachtiger broeikasgas is dan CO2. Moeten we nu massaal vegetariër of veganist worden? Nee, absoluut niet. Het zet al zoden aan de dijk als we allemaal een dag in de week geen vlees meer zouden eten.

Er zijn meer redenen overigens om minder vlees te eten:

Het is goed voor je gezondheid. Waarom? Wie geen vlees eet heeft minder kans op hoge bloeddruk, diabetes type B en bepaalde vormen van kanker. Een vegetarisch dieet is vaak meer in balans als je kijkt naar de hoeveelheden eiwitten, koolhydraten en vetten.
Je loopt minder risico om ziek te worden door ziekteverwekkers uit bedorven eten, zoals E-coli, salmonella en listeria. We kennen allemaal de voedselschandalen: vogelpest, varkenspest, q-koorts. Er wordt ontzettend veel zooi in vlees gespoten. Ook vis bevat tal van giftige stoffen zoals zware metalen en resten bestrijdingsmiddelen. Dit geldt evengoed voor kweekvis dat gevoed wordt met vismeel of visolie.
Met onze huidige vleesconsumptie kunnen we niet de hele wereldbevolking voeden. Steeds meer voedselvoorraden, zoals tarwe, worden gebruikt voor de veeteelt. Alleen al het vee consumeert dagelijks een hoeveelheid voedsel dat gelijk staat aan wat alle mensen op de wereld nodig hebben.
Je voorkomt onnodig dierenleed. In veel gevallen worden dieren respectloos behandeld: als ze worden grootgebracht, als ze worden vervoerd naar het slachthuis en als ze worden geslacht. Gelukkig is er steeds meer aandacht voor het welzijn van het slachtvee. Helaas is dit maar het topje van de ijsberg in de hele vleesindustrie.

Zelfvoorzienend

We kunnen onze impact ook aanzienlijk verkleinen door in onze eigen voedselvoorziening te voorzien. Zelfvoorzienend leven, met een paar koeien, varkens en kippen en een eigen moestuin. Hoe ideaal is dat plaatje? Maar lang niet voor iedereen een haalbare droom (als het je droom al is natuurlijk. Voor mij wel!) Een moestuin past vaak nog wel in het plaatje. Of aan fruitbomen of bessenstruiken in je tuin. Hierdoor kan je ‘biologische’ groente en fruit eten voor weinig geld. Biologisch tussen haakjes, want het gaat er natuurlijk wel om hoe je je groente en fruit teelt. Begin je je eigen moestuin, maak deze dan zo natuurlijk mogelijk. Gebruik geen bestrijdingsmiddelen, dat is niet goed voor je gezondheid en evenmin voor de natuur. Lees hier hoe ik de hele zomer uit eigen tuin kan eten.

Tuinieren op elke grootte

Heb je geen tuin? Geen nood. Er zijn verschillende manieren om toch je eigen groente te kunnen verbouwen. Ooit gedacht aan tuinieren op je balkon? Tomaatjes verticaal, groente in een vierkante meter bak, of gewoon kruiden in je vensterbank? Lees hier hoe je makkelijk knoflook kunt kweken, ook zonder tuin.
Het klinkt allemaal prachtig, maar wat als je nu helemaal geen groene vingers hebt? Gelukkig kan je ook dan bijdragen aan je eigen voedselvoorziening. Sluit je bijvoorbeeld aan bij een buurtmoestuin. Dan hoef je niet alles zelf te doen, en heb je kans om te leren van de anderen. De opbrengst wordt vaak gedeeld.
Of kijk eens of er een biologische groenteboer in de buurt is die wekelijks groente bij je thuis bezorgt. Misschien is er wel een boerderijwinkel in de buurt met een eigen moestuin. Of kan je je aansluiten bij een initiatief van de Herenboeren. Dan hoef je helemaal niet meer met je handen in de grond, maar kan je toch duurzaam eten en draag je je steentje bij aan een beter milieu en eerlijkere voedselvoorziening.