fermenteren

Stel je voor: van al je keukenafval maak je je eigen plantenvoeding waar je kamer-, balkon en/of tuinplanten weelderig op groeien. En dat zonder dat het stinkt. Dat kan met de Bokashi-emmer. Ik leg je de voordelen van Bokashi uit.

Wie aan afvalscheiding doet, zal zeker ook zijn groente- en fruitafval scheiden. Maar hoe doe je dat nu op een hygiënische, niet-stinkende manier? Zelf heb ik een gft-bakje op het aanrecht staan. Heel schoon vind ik dat niet. Want al gooi ik ‘m elke dag leeg en spoel ik ‘m om, er blijven, vooral in de zomer, vliegjes omheen zwermen. Vliegjes die dol zijn onze klokhuizen, broodkorsten, uienschillen en etensresten.

Tijd voor een ander systeem. Steeds vaker hoor ik over Bokashi: een emmer waarin je kleingesneden groente- en fruitafval belandt en waar dit binnen twee weken wordt omgezet in vloeibare plantenvoeding.

Wat is Bokashi

Bokashi is een composteermethode uit Japan. Letterlijk betekent het ‘goed gefermenteerd organisch materiaal’. Want dat is wat er in een Bokashi-emmer gebeurt: al jouw organisch keukenafval wordt in korte tijd omgezet in voeding voor je planten binnen én buiten. Je geeft dus het organisch materiaal, de natuurlijke grondstoffen, terug aan de natuur.

Dit gebeurt door fermentatie. Een proces dat bijvoorbeeld ook gebruikt wordt bij het maken van zuurkool, bier, yoghurt en wijn. In het geval van Bokashi gaat het om het maken van een gezond hapje voor de bodem. Met behulp van bacteriën, schimmels en gisten wordt in een goed afgesloten emmer waar geen zuurstof bij kan, organisch materiaal omgezet tot plantenvoeding. Het is de meest efficiënte manier om je keukenafval om te zetten in iets anders nuttigs.

Bokashi maken, hoe doe je dat?

Wat heb je nodig om Bokashi te maken? Een belangrijk onderdeel is de emmer. De speciale Bokashi emmers sluiten volledig af en hebben een kraantje onderaan. Daarnaast is een starter nodig, een gecontroleerde samenstelling van micro-organismen. En tot slot: je keukenafval. Het proces begint door een laag starter in de emmer te doen. Deze starter bevat tarwezemelen waarop effectieve micro-organismen geënt zijn. Deze zorgen voor een goede fermentatie van het afval zodat er geen rotting optreedt en het niet gaat stinken.

Hierop doe je je fijngesneden keukenafval. Gooi er dus geen grote watermeloenschillen in, maar snij het in kleine stukken. Vervolgens gaat er weer een laag starter overheen. Dit proces herhaal je totdat de emmer vol zit. Dan laat je het 10 dagen rusten. Het fermentatieproces is nu in volle gang. Ondertussen ontstaat onder in de emmer een laagje vocht. Dit kun je aftappen en gemengd met water (verhouding 1:100, dus 1 dl vocht met 10 liter water) gebruiken als voeding voor al je planten.

Na 10 dagen kan je het resterende organisch materiaal uit de emmer rechtstreeks in de grond werken. Het is op dat moment nog niet vergaan, en je zult de kleine stukjes nog herkennen. Bovenop zal je een witte waas herkennen. Het ruikt licht zurig maar stinkt absoluut niet. Ziet het er donker uit en stinkt het? Dan is het fermentatieproces mislukt. Je hebt er dan te weinig starter aan toegevoegd.

Bokashi voor je (groente)tuin

Omdat de chemische samenstelling van het restant wel is veranderd, kun je het nu rechtstreeks in je grond werken. Graaf hiervoor een kleine geul op een lege plek in de tuin en verspreid het restant hier in. Gooi de geul weer dicht. De bodem doet nu de rest. Doordat het organisch materiaal al gefermenteerd is, zal het snel vergaan. Na 2 weken kun je in deze grond beginnen met planten.

Heb je een composthoop? Dan kan je het restant hier ook op te gooien. Het zal het composteringsproces versnellen. Heb je geen composthoop en geen tuin? Doe het dan in de gft-bak. Voordeel dat je dan hebt van de Bokashi-emmer is dat je middels het sap rijke voeding voor je planten hebt, of dat nu in je moestuin of bloementuin is, je balkon of kamerplanten.

Wat kan er in een Bokashi-emmer?

• groente- en fruitresten (schillen, stronkjes, etc)
• citrus- en bananenschillen
• gekookt voedsel
• gekookt (of rauwe) vlees of vis
• kaas & yoghurt
• eierschalen, kleine botjes en graten
• brood (beperkt)
• papieren theezakjes en koffiedik
• bloemen- en plantenresten
• as en asresten (mits zeer goed verdeeld)

Alles in kleine stukjes gesneden

Zo werkt Bokashi (klik op de poster voor groot formaat)

Wat zijn de nadelen van Bokashi

En hierin zit gelijk het enige nadeel van de Bokashi methode: al je keukenafval moet worden kleingesneden voordat het in de emmer gaat. Hoe kleiner, hoe beter het fermentatieproces werkt.

Bokashi vs compostbak

Maar composteren werkt toch ook? Thuis heb ik een compostbak in de tuin. Waarom zou ik dan ook een Bokashi-emmer aanschaffen? Er zit verschil tussen composteren en fermenteren. Composteren is rotten en werkt met zuurstof. Fermenteren werkt zonder zuurstof. Het verschil tussen een bokashi-emmer en een composthoop:

• Tijd: Fermenteren in een bokashi-emmer gaat veel sneller. Binnen twee weken is je gft afval omgezet in plantenvoeding. Een composthoop duurt minstens een aantal maanden voordat het allemaal is gecomposteerd
• Nut: Compost uit de compostbak gaat bij mij over de moestuin. Het vocht uit de Bokashi-emmer is vloeibaar en kan je ook makkelijk gebruiken voor je kamerplanten.
• Vulling: Etensresten kunnen beter niet op de composthoop in verband met ongedierte. De Bokashi emmer heeft daar geen moeite mee.
• Energie: Bij fermentatie gaat er geen energie verloren in het omzetten, omdat alles in een afgesloten ruimte gebeurt waar geen zuurstof aan te pas komt.

Een van de voordelen van Bokashi voor mijzelf is de afstand die ik moet afleggen naar de compostbak. De compostbak staat ver weg, ergens mooi weggewerkt achter in de tuin. Vooral in de donkere wintermaanden loop ik daar niet snel op mijn slippers heen. De Bokashi-emmer staat in de bijkeuken.

Bokahsi moet je niet zien als een vervanging van je composthoop. Ze werken juist goed naast elkaar. Een composthoop levert een hele hoop gezonde grond op. Vooral voor wie een grote tuin heeft, is dat zeer nuttig. Omdat het restant uit de Bokashi-emmer op de composthoop kan, vullen ze elkaar goed aan.

Voordelen van Bokashi

Bokashi is dus een mooie vorm van circulariteit en draagt bij aan een leven zonder afval. Want

1. Je gooit je keukenafval niet weg
2. Je maakt je eigen (verpakkingsloze) plantenvoeding

En een mooi bijeffect: het weert fruitvliegjes uit je keuken. Lekker hygiënisch dus!

Bokashi keukenemmer