elkedaggroener

inspiratie voor een duurzame leefstijl

Zelf bouwen

KlussenKlussen

Dit zijn de voordelen van een groen dak

door Leave a Comment

Gesponsorde blog

Je hebt vast wel eens gehoord van een groen dak. Andere benamingen voor een groen dak zijn onder meer sedumdak en mos sedumdak. De naam zegt het eigenlijk al, de meeste van deze daken zijn voorzien van vetkruid oftewel sedum planten, grassen en mossoorten. Groen daken worden steeds populairder. Daarom zijn er steeds meer gemeenten die subsidies aanbieden. Naast dat veel gemeenten subsidieregelingen aanbieden, zijn er nog veel meer voordelen bij het aanschaffen van een groen dak. Ben jij benieuwd naar deze voordelen? SedumSpecialist.nl geeft je hieronder het antwoord!

Verleng de levensduur van je dak

Wist je dat een sedumdak de levensduur van een dak kan verdubbelen of zelfs verdrievoudigen? Een sedumdak kan de levensduur van je dak tot wel 60 jaar of langer verlengen. Wanneer je kiest voor een groen dak, wordt jouw dak beschermd tegen weersomstandigheden als regen, wind, zon en temperatuurwisselingen. Bovendien gaat een groen dak erosie tegen, waardoor de dakbedekking een stuk langer meegaat. Super duurzaam dus! We horen je denken: hoe lang duurt het dan voordat ik mijn investering heb terugverdiend? Gelukkig hebben wij het antwoord. Je verdient je investering ongeveer binnen 8 tot 21 jaar terug.

Geen last meer van stilstaand regenwater op jouw dak

Een groen dak leidt het regenwater in de zogenoemde substraatlaag. Zeker wanneer er in grote steden genoeg huizen zijn die meer van dit regenwater kunnen vasthouden, zal de riolering onder minder druk komen te staan bij stevige regenbuien. Voor gemeenten is dit dan ook precies de reden dat zij hierin investeren, door het aanbieden van subsidies op groen daken. Kijk ook altijd bij jouw gemeente na of deze subsidies voor jouw van kracht zijn. Dit kan je al snel aardig wat kosten schelen. Soms wel tot 50% van het aankoopbedrag!

Verhoog het rendement op je zonnepanelen

Een ander voordeel van een groen dak, is dat het je energiekosten verlaagd en het rendement op zonnepanelen verhoogd. Dit komt doordat de planten de omgevingstemperatuur verlagen. Hierdoor kan je rendement wel oplopen tot 8%. Het is dus niet alleen duurzaam, maar ook nog eens fijn voor je portemonnee. Denk wel goed na over de vakverdeling, zodat de planten ook genoeg zonlicht krijgen. Gelukkig kan sedum wel wat hebben en is het onderhoudsarm.

Creëer een lagere omgevingstemperatuur

Sedum planten kunnen tot wel 50% zonlicht absorberen en zo’n 30% reflecteren. Hierdoor wordt de omgevingstemperatuur verlaagd en kan het in de zomer een stuk koeler aanvullen. Daarbij dragen grote hoeveelheden sedumdaken bij aan een lagere omgevingstemperatuur in een stad.

Minder last van omgevingsgeluiden

Je kunt een dak met sedum vergelijken met een geluidsbarrière rondom je woning of pand. Het absorbeert niet alleen geluiden binnen in jouw woning of kantoorpand, maar ook daarbuiten. Zo creëer je een rustigere omgeving.

Brandwerend

Een groen dak krijgt dan misschien geen gehele isolerende waarde mee, maar het werkt zeker brandwerend en -vertragend. Van nature is een sedumdak een vochtige laag op het dak. Dat biedt toch net even een stukje extra brandveiligheid.

Verhoog de biodiversiteit in je omgeving

Uit onderzoek is gebleken dat het grootste deel van de mensen die een groen dak koopt dit doet voor de groene uitstraling. Naast een groen aanzicht zorgt een sedumdak ook voor biodiversiteit. De leefomgeving van vogels en insecten, zoals vlinders, worden bevorderd door de grassen, sedum en kruiden.

Snel verduurzamen, weinig onderhoud

Met een groen dak creëer je snel een groene look. Sedum kan tegen een stootje en is bovendien onderhoudsarm. Je hebt er dus weinig werk aan, wel zo prettig. Er zijn diverse maten, soorten en manieren om een groen dak te ontwerpen. Ook enthousiast geworden of heb je nog niet genoeg gelezen? Neem dan gerust een kijkje opbij de sedumspecialist.nl voor meer informatie.

Deze blog is  gesponsord. Ik werk alleen met gesponsorde blogs wanneer het product waarover ik schrijf, daadwerkelijk duurzaam is.

Lees verder:

Een kleine moestuin aanleggen kan overal

De winst van vloerisolatie

door Leave a Comment

Nederlandse huiseigenaren zijn aan het verduurzamen. We willen van het gas af, zelfvoorzienend zijn door middel van zonnepanelen en groene beplanting op onze daken. De energietransitie mag wat kosten. Gelukkig bespaart het verduurzamen van een bestaand huis dusdanig veel, dat de investeringen zichzelf terugverdienen. Zo ook een minder ingrijpende investering: vloerisolatie.

Want, wist je dat je met vloerisolatie tot wel 15% per jaar kunt besparen op je energierekening? Gemiddeld bespaart dit op jaarbasis zo’n €500,-. Naast een verminderd energieverbruik zorgt vloerisolatie ook voor een bijkomend voordeel: warme voeten in huis. De warmte blijft immers beter hangen. Maar, hoe werkt vloerisolatie eigenlijk? En wat zijn de voorwaarden die hieraan verbonden zijn?

Vloerisolatie met Tonzon producten

De isolatie-oplossingen van Tonzon worden veelvuldig gebruikt bij vloer- en kruipruimte isolatie. Deze producten zijn innovatief en van hoogwaardige kwaliteit. Waar andere traditionele isolatie oplossingen zoals wol, purschuim en EPS (polystyreen) de warmte permanent naar onderen uitstralen, elimineren de producten van Tonzon dergelijke uitstralingen volledig.

De vloerisolatie zorgt ervoor dat het zo’n 4% warmer is in huis. De warmte die normaalgesproken door de vloeren wegtrekt, weerkaatst nu als het ware het huis in. Hierdoor kan 20 graden in huis aanvoelen als 24 graden.

Voorwaarden vloerisolatie

Lokale overheden investeren graag in duurzame initiatieven voor particulieren. Wist je dat veel gemeenten vloerisolatie steunen met subsidies? De voorwaarden en kosten verschillen per gemeente. In de gemeente Den Haag komen bijvoorbeeld huizen en gebouwen die voor 1992 gebouwd zijn in aanmerking voor de subsidie van €12,50 per vierkante meter.

onder de vloer

Kosten en opbrengsten van vloerisolatie

De kosten van vloerisolatie zijn afhankelijk van de isolatiespecialist. Dit betekent dat de rekensom voor het terugverdienen van de investering uiteraard ook verschilt per casus. In het onderstaande voorbeeld wordt rekening gehouden met het tarief van de auteur van dit artikel, Alsa Vloerisolatie. Dit tarief is €37,50 per vierkante meter en is inclusief de isolatiematerialen. Als woonoppervlakte is gekozen voor het gemiddelde van Nederland: 65 vierkante meter. De subsidie van de gemeente Den Haag is in dit rekenvoorbeeld gebruikt.

  1. In totaal komt de investering voor vloerisolatie neer op: €2.437,5 (€37,50 x 65).
  2. Als aan de voorwaarde wordt voldaan kan er ongeveer €812,50 (€12,50 x 65) aan subsidie worden aangevraagd.
  3. De netto investering wordt na aftrek van de subsidie met bijna 40% verlaagd naar €1.625.
  4. Na drie jaar wonen is het resterende bedrag van de investering ongeveerd terugverdiend (€500,- besparing per jaar). Ieder jaar hierna levert dus netto €500,- besparing op!

Eigen woning isoleren

De investering voor het isoleren van een vloer verdient zichzelf dus na verloop van tijd vanzelf terug. Niet alleen bespaar je zo op je energierekening, de CO2-voetafdruk van je huishouden verkleint zo ook.

 

Deze blog is gesponsord. Ik werk alleen met gesponsorde blogs wanneer het product waarover ik schrijf, daadwerkelijk duurzaam is en het bedrijf dit kan verantwoorden.

Zo gingen wij van energielabel G naar A!

door 2 Comments

Hoe wij van energielabel G naar A gingen en ons huis duurzaam konden verbouwen met PIR-platen.

Toen ik in 2016 voor het eerst ons toekomstig boerderijtje uit 1910 bewonderde, vroeg ik me af hoe de vorige bewoners (een oud echtpaar) het hier ooit warm hadden kunnen krijgen. Want wat was het er koud en tochtig. Het echtpaar had hier het grootste deel van hun leven gewoond en wist waarschijnlijk niet anders. Maar wij kwamen uit een goed geïsoleerde nieuwbouwwoning en wilden graag dat comfort behouden. En lage energiekosten hebben. Daar was maar een oplossing voor: we moesten investeren in isoleren. En dan het liefst met duurzaam isolatiemateriaal.

Het was geen verrassing dat ons nieuwe huisje energielabel G had, het allerlaagste niveau. Met een lek en niet geïsoleerd dak, verrotte vloer, tochtige en vochtige muren en enkel glas, kun je niet anders verwachten. Hoe anders is het nu! Onlangs kregen we ons nieuwe definitieve energielabel:  Label A!

Waarom is goed isoleren belangrijk?

Om ons energielabel richting A te pushen, was  isoleren de belangrijkste aanpassing. Een goed geïsoleerd huis is goed voor het milieu én de portemonnee. Want hoe beter de isolatie, hoe minder energie er nodig is om het binnen comfortabel te krijgen en te houden. Het huis warmt sneller op, en de warmte blijft langer hangen. Bij een niet of slecht geïsoleerd huis, verdwijnt de warmte die je er in stopt net zo hard weer door de buitenmuren, het dak, de vloer of de ramen.
Voor het verwarmen van het huis is energie nodig. Hoe slechter de isolatie, hoe meer energie er nodig is. Dit zie je terug op je energierekening. Maar het betekent ook dat er  meer fossiele brandstoffen nodig zijn, aangezien het grootste deel van de Nederlandse huizen nog altijd met aardgas verwarmd worden.
Goede isolatie kent nog meer voordelen: het zorgt ervoor dat geluid van buiten minder naar binnen dringt. Fijn als je aan een drukke weg woont. En het speelt een belangrijke rol bij het tegengaan van vocht in huis. In een slecht geïsoleerd huis kan de warme binnenlucht gaan condenseren, met als gevolg dat de ramen en wanden vochtig worden en schimmel kan ontstaan.

Duurzaam isolatiemateriaal

In ons voornemen om ons huis duurzaam te verbouwen, had ik me al helemaal verdiept in duurzaam isolatiemateriaal. Ik zocht op hennep, schapenwol en vlas. Prachtige natuurlijke producten die goed isoleren en zorgen voor een gezond leefmilieu in huis. Maar manlief haalde me uit de droom: voor ons is het niet geschikt. Bij ons huis zou de buitenschil blijven bestaan, wat betekent dat we naar binnen toe isoleren. Natuurlijke isolatiematerialen hebben een uitstekende isolatiewaarde, als je het maar dik genoeg maakt. Bouw je een nieuw huis, dan hou je met deze dikte rekening. Maar bij onze verbouwing zitten we met beperkte ruimte: klein woonoppervlak, geen kruipruimte en een lage bovenverdieping. Leg je dat rondom dicht met een dikke laag isolatiemateriaal, dan wordt  de leefruimte in ons keuterboerderijtje wel erg klein.

Wij zochten isolatiemateriaal met een zo hoog mogelijke isolatiewaarde, en dat zo weinig mogelijk ruimte inneemt. De isolatie moet passen binnen de omstandigheden van het huis, en niet te vergeten het budget. Zo is schapenwol nog altijd erg kostbaar, gezien de hoeveelheid die je nodig hebt, is gerecycled katoen minder geschikt voor vochtige locaties (zoals bij ons) en heb je voor vlas een dikke laag nodig om dezelfde isolatiewaarde te halen. Kortom: het is meten en afwegen.

PIR: Niet natuurlijk, wel duurzaam

Ik zuchtte diep: daar gaat ons voornemen om duurzaam te verbouwen. Want als natuurlijke isolatiematerialen niet bij ons huis toegepast kunnen worden, waar kies je dan voor? Na een lange zoektocht kwam manlief uit op PIR. Ik schrok met rot. PIR? Klinkt als PUR? We hadden het toch over duurzaam?
PIR en PUR, het klinkt niet heel duurzaam. En PUR is dat ook niet. PUR-schuim produceert gevaarlijke dampen die slecht zijn voor de gezondheid. PUR hecht zich daarnaast overal aan vast, en is daarom slecht te recyclen.

Maar PIR is iets heel anders. Laat me even voorop stellen dat PIR geen natuurlijk materiaal is. Het wordt op chemische wijze geproduceerd. Maar het is wel duurzaam isolatiemateriaal. Volgens het NIBE (Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie dat onderzoek doet naar milieuvraagstukken) scoort het goed op duurzaamheid. Dat heeft verschillende redenen:

  1. De productie van PIR neemt weinig grond in beslag, in vergelijking met natuurlijke producten.
  2. PIR heeft een relatief hoge isolatiewaarde per centimeter dikte. Dat betekent dat je minder materiaal nodig hebt om een hoge isolatiewaarde te halen.
  3. De productie van PIR heeft een minimale CO2-uitstoot en het afval kan gerecycled worden.
  4. PIR platen hebben een zeer lange levensduur. Dat betekent dat een woning voor lange tijd goed geisoleerd blijft, en dus minder gestookt hoeft te worden.
  5. PIR platen kunnen worden hergebruikt
  6. PIR platen geven een hoge isolatiewaarde voor een relatief lage prijs in vergelijking met andere materialen.

Voordelen van PIR-Platen

Voor ons huis kwamen we voor vloer en dakisolatie uit op PIR-platen. Behalve dat PIR duurzaam isolatiemateriaal is, heeft het nog meer voordelen. Het is makkelijk om mee te werken. Manlief, die 80 % van de verbouwing zelf uitvoert, zaagt en lijmt er op los. Bij de verwerking komen geen schadelijke vezels vrij, het jeukt niet en het is makkelijk te plaatsen. Het maakt wel stof bij het zagen, dus stofmasker voor! Ook belangrijk is dat het geen vocht opneemt en schimmel geen kans krijgt. Tot slot is het drukvast. Na plaatsing kan je er gewoon op lopen zonder dat het vervormd. Dus als vloerisolatie bij ons is het dé uitkomst: er kan gewoon een vloer op gestort worden. Tot slot zijn het nog de kosten die in het voordeel zijn. Om een goede isolatiewaarde te halen wanneer je met beperkte ruimte te maken hebt, ben je voordelig uit.

Andere maatregelen

Het was natuurlijk niet alleen de isolatie die ons heeft geholpen om ons energielabel A te krijgen. Wat deden we nog meer?

  • Het aanbrengen van een mechanisch ventilatiesysteem en ventilatieroosters. Isoleren betekent ook ventileren. Als je niet continu ventileert verslechtert het leefklimaat in huis en krijg je vocht waardoor er natte plekken of zelfs schimmel kan ontstaan. Ook kan de CO2 te hoog oplopen waardoor je concentratie problemen krijgt.
  • We schaften een warmtepompsysteem aan waarbij op efficiënte wijze warmte van de buitenlucht gebruikt wordt om het lage temperatuur verwarmingssysteem te voeden. Per gebruikte kWh krijg je 4x zo veel warmte in je huis. Een dergelijk systeem is geen voorwaarde om een A-label te krijgen. Je kunt bijvoorbeeld ook zonnepanelen of een zonneboiler plaatsen.

Belangrijkste is dat het nu comfortabel wonen is in ons huis. En de energiekosten zijn laag. Zo verdient een deel van de investering zich snel weer terug.

Lees meer over onze verbouwing.

 

Deze blog is voor een deel gesponsord. Ik werk alleen met gesponsorde blogs wanneer het product waarover ik schrijf, daadwerkelijk duurzaam is en het bedrijf dit kan verantwoorden.

Onze verbouwing in een fotoboek

door 1 Comment

Het is 1 augustus 2016. We hebben zojuist onze handtekening gezet onder het koopcontract. We zijn nu eigenaar van een klein lieflijk boerderijtje, net buiten Assen. Klein, lief en oud. Heel oud. Meer dan 100 jaar oud. En in een zorgelijke staat. Dit wordt ons project. We besluiten om het op te knappen. Gelukkig weten we op dat moment nog niet wat ons te wachten staat. Anders hadden we nooit onze handtekening gezet. Ik maakte een fotoboek van de verbouwing voor een terugblik.

Het is nu bijna 4 jaar later. Jaren met ups en downs. Want het project bleek vele malen groter dan we van te voren hadden bedacht. We zouden een jaartje bivakkeren in een stacaravan naast het huis. Dat jaartje werden er drie. Drie zomers, en drie koude winters. Dagelijks werd er gewerkt aan het huis. Zeven dagen in de week, en vaak ook in de vakanties. Het was slopen en bouwen.

Onmogelijke ideeën

Manlief was de drijvende motor. Hij bedacht hoe het eruit moest komen te zien, hij bedacht wat we nodig hadden, hij bedacht hoe we het voor elkaar moesten krijgen. Het ging niet altijd goed, er kwamen onmogelijke ideeën. Een toch, toch was het resultaat elke keer weer prachtig. Zonder zijn kennis en doorzettingsvermogen hadden we dit niet gehaald. Dankzij mijn doorzettingsvermogen en mijn rotsvaste vertrouwen in manlief (en het stellen van ‘domme’ vragen) wonen we nu in ons droomhuis.

fotoboek verbouwing met details

Gevoel van vrijheid

Het was gelukkig niet alleen ellende de afgelopen 4 jaar. Het wonen in de stacaravan had zeker ook zijn charmes en het bracht ons als gezin dichter bij elkaar (letterlijk én figuurlijk). Vanaf dag 1 genoot ik van deze plek. Want dit huis, deze plek, geeft ons ontzettend veel. Vrijheid, om maar iets te noemen. En rust. En eelt op de handen, stof in de neus en aarde onder de nagels. Maar voor het eerst in mijn leven heb ik een gevoel van rust, van thuiskomen. Ik hoef nergens anders meer te wonen. Ik ben in mijn leven 15 keer verhuisd, en nu is het klaar. This is it.

Verbouwing in beeld

De afgelopen week heb ik de foto’s die we de afgelopen vier jaar maakten bij elkaar gezocht. Nu we in deze crisistijd toch veel thuis zitten, leek het me een goed idee om aan de slag te gaan met een fotoboek. Om alle herinneringen nog eens op papier te hebben. Het leuke van het maken van een fotoboek zijn alle ‘aha’ en ‘o ja’ momenten. Ik zag weer het mooie oude huisje waar ik op slag verliefd op werd, en het zweet brak me uit toen ik de foto’s zag van de sloop. De bergen zand, stenen en puin. Een fotoalbum haalt de herinnering weer terug.

In een fysiek fotoboek worden de herinneringen weer tastbaar. Een digitaal bestand kan ook, maar uit ervaring weet ik dat ik daar niet vaak in kijk. Een album pak je er makkelijk bij, laat je makkelijk zien aan je bezoek, terwijl je je verhaal erbij vertelt.

fotoboek verbouwing dak eraf

Fotoboek maken

Een foto album maken is niet moeilijk. Met software van de Fotofabriek is het in een handomdraai gemaakt. Het moeilijkste is om alle foto’s te verzamelen en je keuzes te maken. En dat is iets wat je echt zelf moet doen. Bij de Fotofabriek kan je overigens meer maken dan een fotoboek. Hang je favoriete foto op aan de muur, maak een set persoonlijke kaarten of stuur iemand een leuk cadeau met een foto erop.

Omdat we voorlopig geen bezoek zullen ontvangen, deel ik enkele foto’s uit mijn foto-album online. En wanneer de social distance weer is opgeheven, kom dan langs, dan vertel ik het hele verhaal erbij.

Wil je nu alvast meer zien van de verbouwing, volg dan deze link.

Deze blog is voor een deel gesponsord. Ik werk alleen met gesponsorde blogs wanneer het product waarover ik schrijf, daadwerkelijk duurzaam is en het bedrijf dit kan verantwoorden.

4 redenen waarom wij kozen voor HR++ glas

door 4 Comments


De afgelopen 2,5 jaar verbouwden we ons huis. Een oud boerderijtje uit 1910 zonder enige vorm van isolatie, met ramen met enkel glas en 3 gaskachels die het in koude tijden warm moest houden, hebben we weten op te knappen tot een energiezuinig huis. Nu we eindelijk in het huis wonen, blik ik terug op de keuzes die we maakten. Welke duurzame aanpassingen hebben we gedaan? En waarom maakten we bepaalde keuzes? In deze blog gaat het over onze ramen: van enkel glas naar HR++ glas.

Een van onze belangrijkste aanpassingen, naast vloer, wand en dakisolatie (zo ongeveer alles dus) waren de ramen. We kozen voor HR++ glas. Alles in het huis was oud. Net als de kozijnen nog uit 1910 stamden, zijn de ramen de eerste 100 jaar ook niet vervangen. Goh, wat moet het hier ’s winters koud zijn geweest.

Een goed rendement

We verdiepten ons in de wereld van isolatieglas. Volgens MilieuCentraalgeeft de vervanging van enkel glas door HR++ een rendement dat vergelijkbaar is met een rente van 5 procent op je spaarrekening. In euro’s uitgedrukt komt dat neer op zo’n 280 euro per jaar. Niet slecht! Daarnaast heb je met isolatieglas meer comfort in huis. Warmte wordt beter vastgehouden en er komt minder geluid van buiten naar binnen.

Hoe zat dat ook al weer met isolatiewaarde?

Nog even een kleine cursus isolatiewaarde. De isolatiewaarde van ramen wordt uitgedrukt als u-waarde. Hoe lager de u-waarde, hoe beter het glas isoleert. Enkel glas heeft een u-waarde van 5.8. Het isolatieglas uit de jaren tachtig heeft een u-waarde van 3.0. De HR++ ramen die in 1996 hun intrede deden hebben een u-waarde van 1.2. En de laatste jaren kwam het verbeterd HR++ glas op de markt, met een u-waarde van 1.0. Met triple glas ligt de waarde tussen de 0.5 en 0.9.

een close up van een van de nieuwe ramen met HR++ glas

Dubbel- of tripleglas?

Zouden we kiezen voor HR++ (dubbelglas) of HR+++ (tripleglas)?  Het werd HR++. Om de volgende redenen.

  1. Een huis verliest verreweg de meeste energie via het dak en de vloer. Daarna komen de muren en daarna de ramen. Dit heeft te maken met het oppervlak en met het feit dat warme lucht opstijgt. Het is verstandig om de grootste investering te doen in dak- en vloerisolatie. 
  2. Het verschil in isolatiewaarde tussen triple glas en glas met HR++ waarde is niet zo groot dat we daardoor heel veel meer rendement zullen halen. 
  3. Triple glas is een heel stuk dikker en zwaarder. In een nieuwbouwhuis is dat geen bezwaar, daar pas je de kozijnen op aan. Bij een verbouwing ligt dat anders. Het vergt veel aanpassingen in het kozijn omdat de sponning niet dik genoeg is.
  4. De kosten voor triple glas liggen echt een stuk hoger waardoor de terugverdientijd veel langer duurt.

Hoe weet je nu wat voor jou geschikt is?

Voor onze keuze maakten we gebruik van de glaskeuzehulp van GlasGigant. Een handige tool waar je kan filteren op prijs, doel toepassing en type kozijn. Want het is belangrijk of je alleen een lagere energierekening wilt, of ook geluidswerend glas omdat je aan een drukke weg woont. Of een zonwerende coating omdat je een pui op het zuiden hebt en zomers de warmte buiten wilt laten. Vul in wat voor jou van toepassing is en het beste glas rolt er voor je uit. De prijs is hier ook prima in orde. Je kunt hier dubbel glas bestellen tegen groothandelsprijzen.

Van onze keuze voor HR++ glas hebben we geen seconde spijt. Zelfs naast of onder het raam zitten is prettig, ook als het hard waait. Van die wind, die hier vrij spel heeft om het huis, horen we overigens weinig, dankzij de goed isolerende ramen.

In de volgende blog vertel ik waarom we hebben gekozen voor PIR-hardschuim isolatieplaten voor vloerisolatie.

(deze blog kwam tot stand in samenwerking met GlasGigant)

Een terugblik: verbouwen tot een duurzaam huis

door 6 Comments

En dan is de caravan verkocht en wonen we zomaar in ons nieuwe huis. Alsof het een verrassing is. Maar daar is na 2,5 jaar verbouwing natuurlijk geen sprake van. Een verrassing is het niet, een opluchting wel. En een verademing. Tijd voor een terugblik. Wat hebben we toch veel gedaan!

1 augustus 2016:We zijn eigenaar geworden van een oud keuterboerderijtje uit 1910, net buiten Assen. Het ligt op nog geen 1,5 kilometer van ons oude huis. Het is het boerderijtje waar we vaak langs wandelden of renden, en waarvan ik altijd zei: hier zou ik wel willen wonen.

September 2016: We kunnen aan de slag in onze ‘bouwval’. Het is het onderkomen van miljoenen spinnen en ander krioelend leven, er zit schimmel in de muren, een dood vogeltje ligt op zolder. Kon zo via het dak naar binnen, maar er niet meer uit. We trekken overalls en handschoenen aan en zetten stofmaskers op. De deel moet worden schoongemaakt en alle spinnen verwijderd. Deze stal die vastzit aan het voorhuis, blijft voorlopig zoals hij is. Hier zullen we een deel van onze spullen opslaan. Het verwijderen van de spinnen is volgens manlief echt een klus voor mij. Sindsdien ben ik niet meer bang voor spinnen. Was het toch nog ergens goed voor.

10 oktober 2016:Na lang zoeken hebben we een betaalbare woonunit gevonden om tijdelijk in te wonen. Ons (oude)huis hadden we wat sneller verkocht dan verwacht. De woonunit is een stacaravan, afkomstig van een camping in de buurt. Met een enorme kraan wordt hij op zijn plaats gezet. Van binnen ziet hij er prima uit: twee slaapkamertjes, kleine douche/wc/wastafel, keukentje en woonkamer. Een aantal meubels past erin, zoals onze bank en bedden. De rest van ons meubilair slaan we op in een van de stallen bij het huis, en bij mijn ouders op zolder. 

15 oktober 2016: We zeggen ons oude huis gedag: we gaan verhuizen. Manlief heeft de afgelopen week de caravan aangesloten op riool, water en elektra. Een grote propaangasfles voorziet ons van gas. Het oude huis is leeg, de caravan staat vol. De toercaravan die we nu ook bij ons huis hebben staan, dient als inloopkast. Ons plan is om hier één winter door te brengen. Daarna verwachten we in het huis te kunnen wonen.

December 2016: We gaan op zoek naar oude antieke bouwmaterialen, zoals stenen en dakpannen. Want wat we slopen, moet ook weer gebouwd worden. En we willen de buitenkant van de boerderij zoveel mogelijk in zijn oude staat houden. Er gaat een wereld voor ons open. Want waar vind je stenen van 100 jaar oud? En wist je dat vroeger elk Fries dorp zijn eigen Friese Golfjes (dakpannen) bakte. Zoek dan maar eens de juiste!

Winter en voorjaar 2017: De bedoeling is dat de buitenmuren blijven staan. Want dat is de charme van het huis. Al het andere gaat er uit: de muren, de vloer, de trap, de keuken, sanitair, kachels. Kruiwagens met zand gaan naar de tuin. De berg stenen in de tuin groeit gestaag. Containers met afval verdwijnen naar de stort. We worden handig met de sloophamer. Spierballen rollen uit onze mouwen. Dit karweitje duurde tot mei 2017.

Maart 2017:Heel Nederland mag meegenieten van onze verbouwing, want we krijgen bezoek van een cameracrew voor het programma Nederland Verbouwt. Leuk om terug te kijken: zo zag het er dus uit… https://elkedaggroener.nl/nederland-verbouwt/

Mei 2017:Er komt een heel nieuw dak op het huis. Dit besteden we uit, want we kunnen niet alles zelf. Het dak wordt voorzien van Friese golfjes. En van een nieuwe schoorsteen. Het huis ziet er nu direct minder sjofel uit. 

Juni 2017: Na de schoorsteen vervangen we de kozijnen. En in die kozijnen zit nu glas: duurzaam HR++ glas. Het voelt direct anders aan in huis.

Juli 2017: De onderrand van de buitenmuren voorzien we van een cementlaag, zodat opspattend water niet meer de voegen uit de stenen kan eten. Daarnaast wordt via de dakgoten het regenwater opgevangen en voorlopig geloosd in de sloot.

September 2017: De buitenmuren worden mooi gemaakt met een echte snijvoeg. Dit is echt specialistenwerk en monnikenwerk, maar het resultaat mag er zijn. Ondertussen gaan wij binnen verder met het isoleren van de vloer. Dat doen we met PIR-hardschuim isolatieplaten. Uiteraard wilden we liever een natuurlijk product, maar dit was geen optie. Want aangezien wij ons huis van binnen uit opbouwen, mag het isolatiemateriaal niet te dik zijn. En dan komen PIR-platen het beste uit de bus. Het heeft een hoge isolatiewaarde met beperkte dikte, en een zeer lange levensduur. We gebruiken dit zowel voor de vloer als voor het dak.

Oktober 2017: Ondertussen zijn we op zoek naar oude spulletjes op veilingen, marktplaats en markten. Zo tikten we een oude straatlantaarnpaal, brievenbus en kachel op de kop.

Begin december 2017:Dit wordt winter nummer 2 in de caravan. Het duurt iets langer dan gepland, maar het gaat eigenlijk nog steeds voortvarend. Voor de allerkleinste ramen op zolder gaan we op zoek naar ‘oud glas’. We vinden restauratieglas in België. Manlief snijdt en plaatst het zelf.

Eind december 2017:Met behulp van onze stoere en sterke buurmannen, spuiten we een dikke betonvloer bovenop de isolatie. Een zware en vieze klus.

Januari 2018: In het voorhuis halen we het plafond en de trap eruit. En nu we toch bezig zijn, gaat ook de schouw mee. Deze blijkt in een veel slechtere staat te zijn dan we hadden verwacht. Behouden is dus geen optie. Nu is echt alles eruit wat eruit moet en kunnen we ons volledig richten op het opbouwen.

Januari: De warmtepomp wordt aangesloten. En we zijn van het gas los. Geen aardgas meer voor ons, maar een warmtepomp die warmte uit de buitenlucht haalt. Een warmtepomp geeft het meeste rendement in combinatie met vloerverwarming, omdat dat een lage temperatuursysteem (rond 35 graden). De warmtepomp in combinatie met vloerverwarming zorgt voor een zeer laag energieverbruik.

Februari 2018: Deze maand staat in het teken van het aanleggen van de vloerverwarming. Dat doen we uiteraard weer zelf. Voor manlief een intensieve en uitdagende klus, want hij heeft dit nooit eerder gedaan. Met de nodige vloekpartijen zetten we de klus voort. Gelukkig krijgen we er steeds meer handigheid in. 

Eind februari 2018: En toen bleken we toch niet helemaal klaar te zijn met het sloopwerk. Er gaan nog twee muurtjes uit, zodat we de keuken wat ruimer kunnen maken. Voortschrijdend inzicht heet dat.

1 maart 2018: Door de langdurige koude oostenwind is onze waterleiding is bevroren…

April 2018: De cementvloer wordt gestort bovenop de vloerverwarming. Het moet zeker een aantal weken drogen voordat we er met goed fatsoen op mogen lopen.

Zomer 2018: De hele zomer hebben we ‘neef’ Reinder op bezoek. Hij bouwt muurtjes, maakt oude kromme muren weer recht, voorziet het hele huis van gipsplaten, legt op zolder de vloer en plaatst de trap. Wat een werk heeft hij verzet. 

Oktober 2018: De stukadoor is geweest. Wat een licht en wat een ruimte hebben we nu in het huis. Ik heb weer een nieuwe taak: het afkrabben en opnieuw schilderen van de plafondbalken. Dit zijn de enige originele onderdelen in het huis, samen met de bedstee deurtjes.

Eind oktober 2018: We staan in Landleven. Een mooie foto van ons drieën voor de caravan. De foto werd een jaar eerder gemaakt. We hoopten toen dat we rond deze tijd al in het huis zouden worden.

5 december 2018: Sinterklaascadeautje: de keuken wordt geïnstalleerd. Wat een opbergruimte, wat een luxe! In vergelijking met de keuken in de caravan is alles prachtig, ruimtelijk en groot. Vanaf vandaag zullen we de caravan steeds minder zien, want het is goed wonen in de keuken. 

Begin Januari 2019: We leren nog een iets dat we nooit eerder hebben gedaan: tegelen. Manlief en ik blijken er heel goed in te zijn. We tegelen badkamer en wc in een moeite door.

Half januari 2019: De badkamer kan in gebruik worden genomen. Hier hebben we alle drie zo naar verlangd: een comfortabele badkamer waar je niet direct bevriest als je onder de douche uit stapt. Waar je je om kunt draaien onder de douche zonder dat je het hele douchegordijn meesleurt.

Eind januari 2019: De woonkamer en de hal zijn geschilderd. Wat een klus was dat. Gelukkig kan er nu ook wat kleur op de muren.

18 maart 2019:Onze eerste nacht in het huis. De caravan wordt een soort van opslag. En een ‘ding’ dat nog schoongemaakt moet worden. 

13 april 2019: De caravan vertrekt. We pinken een traantje weg, we koesteren de herinnering. En stappen opgelucht ons huis binnen.

We genieten elke dag op onze nieuwe stek. Maar stil zitten kan helaas nog niet. Ondertussen hebben we al offertes opgevraagd voor het saneren van het dak op het achterhuis (de deel). De volgende fase is about to begin

Onze verbouwing: een update

door Leave a Comment

Ik was even stil over de verbouwing van ons boerderijtje. Niet dat het niet opschoot. Nee, in tegenstelling. Het ging allemaal in een keer heel snel. Twee mannen extra in huis doen wonderen 🙂 Als ik nu door het huis loop, word ik echt blij. Of we er morgen al kunnen wonen? Dat is wel weer erg optimistisch.

De laatste blog over ons huis dateert al weer van eind februari. De keuken moest nog gesloopt worden, de vloerverwarming lag er net in. Als ik de foto’s van toen bekijk: ach ach, wat een werk stond ons nog te wachten. Nog steeds overigens, maar het wordt mooier en mooier, en dat geeft een goed gevoel.

Mijn McGyver

Manlief werkt elke avond en in het weekend in het huis. Petje af. Ik vind het vooral zo knap dat hij gewoon weet wat hij moet doen. Een kozijntje zetten? Doet ie. Elektra aanleggen? Doet ie. Een douche bouwen? Doet ie. Hij is mijn enige echte mcGyver :) (was ik vroeger groot fan van, want met zijn zakmes en een paperclip kreeg hij alles voor elkaar).

Ik geef je een rondleiding:


Ziet er toch al mooi uit?!

Goed leven in de caravan

We hebben bijna twee volle jaren in de caravan erop zitten.  En ik ben er gelukkig nog steeds niet moe van. Ik ben zo blij dat we destijds voor dit tijdelijk huisje hebben gekozen! Alleen dochterlief groeit er een beetje uit nu ze naar de middelbare school gaat. Waar moet ze al die boeken bewaren? Neemt niet weg dat ik wel enorm uitzie naar een heerlijke douche met iets meer straal en een keuken met iets meer ruimte.

Af en toe is het goed om weer even terug te kijken. Bijvoorbeeld het filmpje van Nederland Verbouwt waarin wij in maart 2017 figureerden. Haha, ons optimisme: voor de kerst! Gelukkig zeiden we er niet bij in welk jaar.

 

 

We zijn toch nog niet klaar met slopen

door Leave a Comment

Volgens mij heb ik het al vaker gezegd: we zijn klaar met slopen. Maar dat blijkt toch weer niet helemaal waar te zijn. Vorige maand ging de schouw nog naar beneden, komende week gaan we er toch nog twee muurtjes uithalen. Voortschrijdend inzicht heet dat, en ik aanvaard het met een diepe zucht.

Grotere keuken

De gedachte is dat we een iets grotere keuken willen voor de tijdelijke woning, het voorhuis. Want, en nu komt het, we verwachten dat tijdelijk toch wel iets langer gaat worden. Voordat we de stal klaar zullen hebben, zijn we echt wel een aantal jaren verder. Met het neerhalen van een muurtje kunnen we de keuken in het voorhuis 4 vierkante meter groter maken, en dat geeft ruimte voor een tafel met stoelen en extra kasten. En dan het argument ‘als we het willen moeten we het nu doen’. Dat geeft druk op de ketel. Dus het besluit nemen we na een goede nachtrust: Laten we het maar doen.

De keuken loopt nu in een L-vorm. Straks is hij vierkant

Eerst opruimen

Het betekent dat we in de eerste plaats de stal moeten opruimen. Dit is de plek waar we al onze meubels hebben staan, en dozen vol spullen waarvan ik het bestaan al bijna ben vergeten. We schuiven wat op en we doen een deel naar zolder. Ooit zullen daar onze slaapkamers komen, maar voorlopig gaan we daar toch niet aan de slag, dus het kan er wel even blijven staan. Als dit deel van de stal is opgeruimd, kan de sloophamer erin. Muurtjes eruit, betonvloer eruit, puin afvoeren, de grond effenen, vloerisolatie erin, beton erop en dan de laatste lussen vloerverwarming leggen. Ondertussen nog even twee nieuwe muurtjes optrekken. Ach, het is te overzien!

Vloerverwarming

De rest van het huis is overigens al ‘gelust’. Een aardig karweitje waar je vooral zere knieën van krijgt, maar verder ging het leggen van de vloerverwarming best vlot. We moeten nu dus nog even wachten met het storten van de cementvloer totdat we de nieuwe ruimte erbij hebben getrokken. Nog even geduld dus.

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

Wij zijn gasvrij

door 1 Comment

Het was een van onze grootste duurzame wensen: gasvrij wonen. En afgelopen week was het zover. Bij de hoofdleiding is de gasleiding afgesloten, de meter hebben ze meegenomen. Wij zijn los! Gas is eindig, gas veroorzaakt in ons landje een hoop ellende, en gas is duur. Al gebruik je geen gas, doe je er heel zuinig mee, toch zijn de lasten voor het kunnen gebruiken van gas, het zogenaamde vastrecht, hoog. Met de verbouwing van ons huis hebben we de kans om keuzes te maken. De boel ligt er immers toch al uit. Er is nog geen badkamer, geen verwarming, geen ketel, de keuze is aan ons hoe duurzaam we het willen aanpakken.

Alternatieven voor gas

Als we gasvrij wonen, zullen we dus moeten overschakelen op een alternatief. Er zijn verschillende manieren om je huis te verwarmen, om warm water te krijgen en te koken, zonder gas te gebruiken. Bijvoorbeeld aardwarmte, warmte/koude-opslag, een pelletkachel of infraroodpanelen (die weggewerkt zijn in de wanden of het plafond). Woon je in een vooruitstrevende gemeente, dan kan je soms gebruik maken van een warmtenet, waarbij woningen worden verwarmd via een ondergronds netwerk van warm waterleidingen. De warmtebron is dan bijvoorbeeld restwarmte van afvalverbrandingsinstallaties. Maar een warmtenet leg je niet voor je eigen huis alleen aan, het is bedoeld om dichtbebouwde woonwijken mee te verwarmen.

Het gas afsluiten zal in ons geval de stroomvraag zeker verdubbelen. En dat zullen we terugzien op onze elektriciteitsrekening. Toch zijn we dan nog voordeliger uit en hebben we al lang geleden gekozen voor groene stroom. En wanneer we straks zonnepanelen op het dak hebben, gaat die rekening ook nog omlaag.

Een warmtepomp

Onze keuze is gevallen op een warmtepomp die geheel op elektriciteit werkt. Het is een efficiënter systeem dan bijvoorbeeld stralingswarmte. De warmtepomp gebruiken we voor het verwarmen van het huis en voor warm water. Hoe werkt het? Dat is lastig uitleggen voor een alfa als ik. Ik was nooit goed in natuurkunde. Wat ik wel weet is dat het systeem draait om verdampen, comprimeren, condenseren en expanderen (jaja). Kijk maar eens naar de tekening.

Bij een koelkast wordt de warmte van binnen naar buiten ‘gepompt’. Bij een warmtepomp gaat het precies omgekeerd. De warmte van buiten wordt via het verwarmingssysteem naar binnen gebracht. Om de temperatuur te verhogen, wordt koelmiddeldamp gecomprimeerd. Net zolang tot de temperatuur voldoende hoog is voor (water)verwarming. Daarna laat je de vloeistof expanderen waarbij het warmte, in dit geval van buiten, opneemt. Bron: Wittendorp.be

 

In grote lijnen: een warmtepomp wint (in ons geval) warmte uit de buitenlucht. Maar dat kan ook uit de bodem of het grondwater zijn. Een lucht-water warmtepomp kan ook in de winter warmte winnen als de buitenlucht heel koud is. Net als een waterpomp die water uit een put naar boven kan pompen, pompt onze warmtepomp warmte van buiten naar binnen, zelfs als het buiten vriest. Een vuistregel bij een ‘all-electric’ warmtepomp is dat je voor 100% energie slechts 25% energie verbruikt. Dus: Voor elke hoeveelheid elektriciteit die je in het systeem stopt, krijg je 4x zoveel energie terug.

De eerste lus vloerverwarming is gelegd.

Een warmtepomp geeft het meeste rendement in combinatie met vloer- en of muurverwarming, omdat dat een lage temperatuursysteem is. De temperatuur van de vloerverwarming ligt rond 35 graden. Dus een warmtepomp in combinatie met vloerverwarming zorgt voor een zeer laag energieverbruik.

 

 

Vergeet niet te isoleren

Wil je het beste halen uit je warmtepomp, of welk systeem je ook kiest, dan blijft isoleren uiteraard de eerste stap. Want wat heb je aan duurzaam opgewekte energie, als de warmte in hetzelfde tempo via de muren, ramen of het dak weer naar buiten gaat. De ‘schil’ van het huis, zoals ze dat noemen, moet optimaal zijn, zodat de warmte geen kant op kan. Onze warmtepomp is inmiddels geïnstalleerd, nu is het zaak om de vloerverwarming aan te leggen. En het huis verder te isoleren.

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

De laatste sloopbeurt

door Leave a Comment

Zo zag de toekomstige zolderkamer van dochterlief eruit. Het gat achterin is van de haard. Nu is de hele vloer eruit.

Vooruit, nog een keer slopen dan! In het voorhuis hebben we het plafond eruit gehaald en de trap. En toen we toch bezig waren, ging de schouw ook maar mee. Nu zit is echt alles eruit wat eruit moet en kunnen we ons volledig richten op het opbouwen.

 

Dochterlief kijkt angstvallig toe hoe de trap verwijderd wordt. Het plafond is hier al gesloopt. Boven de balken komt een nieuwe vloer.

Over de stevigheid van het plafond, oftewel de vloer van de zolder waar dochterlief straks mag slapen, waren we het eens: een beetje wild dansen en ze zakt er doorheen. De oplossing was helder: we halen het plafond eruit. Toen we de planken verwijderden, bleek ook snel dat houtwormen zich er al een keertje aan tegoed hadden gedaan. Waar de 5 meter lange vloerplanken met enig sjorren en trekken redelijk snel loslieten, bleek de trap een moeilijkere opgave. Deze bleef stug aan de muur vastzitten. Het kostte de nodige moeite en extra mankracht (ik zeg bewust mankracht, omdat mijn vrouwkracht hier niet toereikend bleek, en soms moet ik dat toegeven) om het gevaarte naar beneden te halen. Maar wel mooi in een stuk.

 

Trap als bloembak

Zonde om zo’n oude trap naar de sloop te brengen vonden we. Hij heeft nu een mooie plek tegen de hooischuur, waar ik hem zal optuigen met bloembakken. Je kan zo wel mooi zien hoe steil de trap is. Die vraagt gewoon om ongelukken!

Vandaag wordt een mooie nieuwe, minder steile trap geleverd, die ook nog een draai heeft in de bovenste helft. Dat maakt traplopen straks een stuk veiliger. Hij komt echter wel als een bouwpakket, dus manlief mag lekker knutselen.

De stenen van de schouw zaten niet meer zo vast. Die hebben we er gelijk ook maar uitgesloopt.

De volgende klussen

Nu is het wachten op het staal die de balken moet gaan verstevigen. Ondertussen mag ik het beneden helemaal opruimen, zodat we de komende dagen aan de slag kunnen met de vloerverwarming. Volgende week wordt namelijk de warmtepomp geïnstalleerd! Met de installatie van de warmtepomp, die geheel op elektriciteit werkt, verdwijnt het gas uit ons huis. Dit is een van onze wensen voor ons duurzame huis. De gasmeter halen ze deze week nog weg. En dan is er geen weg meer terug.

 

 

 

Huis verbouwen: vloer storten

door 5 Comments

Weer een hoogtepunt in de verbouwing van ons boerderijtje: de vloer zit erin. Althans, de eerste laag. Na een dikke laag isolatie konden we gisteren de vloer storten. Met hulp van onze grote stoere buurmannen.

Het was toch wel even een spannend momentje. Manlief heeft aardig ervaring in het (ver)bouwen van een huis, maar zelf een vloer storten was nieuw. Een half uur eerder dan gepland stonden betonauto en betonpomp voor de deur. Soms is iets te vroeg zijn niet erg, maar nu moesten we in allerijl de hulptroepen zien op te sporen. Want de mannen van het beton regelen alleen hun auto’s, het beton en de slangen, verder niet.

Zwaar werk

Zo stond, na enig stressmoment, manlief met de slang en buurmannen met harken in de aanslag. Binnen drie kwartier was de klus geklaard en lag de vloer vol beton, netjes met de harken op gelijke hoogte verdeeld. Redelijk uitgeput en aardig grijs van het beton kwamen de heren weer buiten. Het is geen klus die je elke dag wilt doen, want beton, zo heb ik geleerd, is ontzettend zwaar. En alleen al zo’n slang vasthouden en rond laten spuiten, is een hels karwei.

En nu: het plafond gaat eruit

Ondertussen zijn de spullen voor de vloerverwarming gearriveerd. Maar voorlopig laten we de vloer even voor wat hij is. Zodra we erop kunnen lopen, gaan we eerst verder met het houten plafond, oftewel de vloer van de slaapkamer van dochterlief. We mogen weer even aan de sloop: planken eruit, trap slopen, balken verstevigen, en dan nieuwe vloer en een nieuwe trap erin.

 

BewarenBewaren

Restauratieglas voor de kleinste ramen

door 2 Comments

Bovenin de voorgevel zitten twee kleine raampjes. Sta je op zolder, de kamer waar dochterlief straks gaat slapen, dan bevinden de raampjes zich op vloerhoogte. Ook deze ramen krijgen een renovatiebeurt. Maar, en dat is wel vaker bij ‘kleine’ projecten, houdt dit project ons aardig van de straat.

In eerste instantie probeerde manlief de stalraampjes met de stalen ‘kozijnen’ eruit te halen. Maar ze zitten verankerd in de nogal kwetsbare gevel boven. Volgende poging was om het glas er voorzichtig uit te halen, de kozijnen te ontroesten en opnieuw te schilderen en het glas weer terug te zetten.

Maar de keihard geworden stopverf werkte niet mee. Het glas is maar 2 mm dik, en dus zeer kwetsbaar. Hoe voorzichtig manlief het ook probeerde, geen stuk kwam er heel uit. In plaats van het glas er dus opnieuw in te zetten na de schilderbeurt, plaatste hij stukken hout erachter. En ging op zoek naar nieuw glas.

Nieuw oud glas

Nou ja, was het maar nieuw glas. We willen graag oud glas erin. Nieuw oud glas. Snap je het nog?. Het glas dat we uit de raampjes haalden en er waarschijnlijk rond 1910 is ingezet, is nog handmatig geproduceerd. Het glas is plaatselijk dikker en dunner, waardoor het een vertekend beeld geeft. We gaan op zoek naar nieuwe raampjes met dezelfde eigenschappen. Nieuw oud glas. Een rondje internet brengt ons zo in Gent.

Het uitzicht vanuit het raam: licht vertekend

Restauratieglas, ambachtelijk getrokken

Omdat we online niet goed kunnen zien hoe het glas eruit ziet, besluiten we het bedrijf een bezoekje te brengen (en gelijk een dagje Gent te doen). Veel van hun opdrachtgevers zijn kasteelheren, die hun pand willen restaureren. Ze hebben het mooiste glas staan en we kiezen een paar stukken uit met de meeste tekening. Restauratieglas is het, en als je het tegen het licht houdt (of er door heen kijkt), dan bobbelt het. Het geeft een zogenaamd vertekend beeld en heeft een rustieke uitstraling. Ze noemen het ‘ambachtelijk getrokken glas’.

Zelf snijden

Eenmaal thuis begint manlief ze te snijden. Zijn jarenlange ervaring in het maken van glas in loodramen komt goed van pas, evenals zijn glasgereedschapsdoos. Binnen een uur zijn de raampjes gesneden en geslepen. Voorzichtig plaatst hij ze terug in de kozijnen. Alles blijft heel. We zijn zeer tevreden met het resultaat.

Kijk hieronder hoe manlief het glas snijdt.