Zelf bouwen

Terwijl het snot uit onze neuzen komt en we elkaar opschrikken met niesbuien, werken we nog even hard door in het huis. Manlief is vanaf deze week namelijk weer aan het werk, en dat betekent dat klussen beperkt blijft tot het weekend. We moeten nog even doorgaan met het huis slopen.

Tegeltjes trillen

Maar gelukkig is het sloopwerk nu echt bijna klaar. Ik ‘tril’ de laatste tegeltjes uit wat ooit de badkamer was. Manlief ramt het laatste muurtje eruit. Ondertussen bouwen we de tijdelijke keuken op. Deze keuken kregen we van mijn broer die zijn eigen keuken aan het verbouwen is. Wegdoen is zonde, met een beetje timmer- en zaagwerk past hij ook bij ons.

Stapje voor stapje

Hoe we de komende tijd gaan klussen in het huis, moeten we even afwachten. Stapje voor stapje in ieder geval, zoals we altijd doen. We weten inmiddels hoe het voorhuis er uit komt te zien van binnen. We weten welke muur eruit kan, en waar we eerst maatregelen voor moeten treffen. We weten wat er met de schoorsteen gaat gebeuren, en hoe het dak eruit komt te zien. We kijken naar de mogelijkheden, en spelen daar op in. Het gaat vast mooi worden!

De zoektocht naar duurzame bouwmaterialen is begonnen: stenen, dakpannen, kozijnen, deuren. En omdat we een deel van ons oude boerderijtje zoveel mogelijk in originele staat willen houden, zoeken we naar antieke bouwmaterialen. Duurzaam en tweedehands gaan goed samen.

Van ons oude boerderijtje willen we het voorhuis zoveel mogelijk in zijn originele staat houden. In ieder geval van de buitenkant. Dat betekent dat we niet met nieuwe materialen moeten gaan werken, maar zoveel mogelijk tweedehands. Maar waar vind je stenen van ruim honderd jaar oud? Of ‘nieuwe’ oude dakpannen?
Nou, dat bleek helemaal niet zo heel moeilijk te zijn. Er zijn bedrijven die zich specialiseren in oude, antieke bouwmaterialen. En bij één ervan, Poelman in Grootegast (Groningen), vonden we tussen honderdduizenden oude stenen exact onze stenen.

 

Oude ornamenten

De materialen zijn afkomstig van gesloopte oude panden. Alles wat bruikbaar is, wordt meegenomen. Stenen worden schoongebikt en bewerkt, zodat ze opnieuw gebruikt kunnen worden. Ook dakpannen vinden hier een tweede leven, net als houten balken. Verder op het terrein liggen naar soort prachtige ornamenten, sommige roestig, andere nog mooi. Met een beetje creativiteit, kan je er weer mooie dingen van maken. Voor de restauratie van een boerderijtje als die van ons, is dit werkelijk hemel op aarde.

‘Nieuwe’ oude dakpannen

Onze ‘nieuwe’ oude dakpannen vinden we bij de pannenboer in Lauwerszijl. Ons dak moet helemaal vernieuwd worden, er zijn verschillende soorten door elkaar heen gebruikt en ze zijn erg gevoelig voor mos. Leuk als je een gemêleerd groen dak wilt, maar niet voor ons. We kiezen voor geglazuurde Friese golfjes (in plaats van niet geglazuurde die we nu op het dak hebben liggen). Deze hebben duidelijk minder last van mosgroei.

Twee belangrijke bouwmaterialen hebben we nu gevonden. Tweedehands.

We dachten het voorhuis te kunnen opknappen zonder ingrijpende veranderingen aan het aanzicht of de constructie. Zonder architect, zonder bouwvergunning. Maar helaas, het dak en de tussenmuur zijn kinkjes in die kabel. Wat het dak betreft: de knik in de kabel. Uhhh, in het dak.

Het huis willen we zoveel mogelijk in oude stijl behouden. Maar wat is de oude stijl? Zoals het er nu uitziet? We vonden prachtige bouwtekeningen uit 1910. Daar lijkt dit huisje niet meer op. Het dak van de stal even groot als het voorhuis, dat overigens een stuk smaller was. Het huis heeft in de jaren 70 een verandering ondergaan. De stal werd uitgebreid, en er is een stukje bij aangebouwd. De voordeur kwam aan de andere kant, net als de trap. Met de uitbouw in het voorhuis, kwam een knik in het dak. En daar zit nu het hele punt.

Vragen voor de duurzame architect

Het dak moet worden vernieuwd, en dan is een knik in het dak maken niet zo heel makkelijk te reconstrueren. Daarnaast kan het zorgen voor lekkage als de boel niet goed op elkaar aansluit. Maar wat als je de knik eruit haalt en er deels een plat dak van maakt? Kan dat? En ziet het er dan nog wel mooi uit? Haal je het verband uit het huis? En kunnen we straks de dragende binnenmuur er nog wel uithalen, zonder dat de boel instort?

Het zijn vragen waar we zelf het antwoord niet op hebben. We weten op het blote oog wat we mooi vinden, maar niet of het haalbaar is. Daar is specifieke kennis voor nodig. We hebben iemand nodig die voor ons kan tekenen en rekenen zodat we de bouwvergunning kunnen indienen.

De komende week gaan we op zoek naar een fijne architect, die het leuk vindt om met ons mee te denken. Eén met een duurzaam hart en kennis van duurzame oplossingen en technieken.

De sloop vordert gestaag. Beneden gaat de vloer er uit. Op zolder is de betimmering van het dak verwijderd. Wat rest is de oude balken constructie, het dakbeschot en de dakpannen. Nu zien we goed de staat van het dak, en die is niet goed. Maar nee, we schieten niet gelijk in de stress. We wisten dat we dit konden verwachten bij een oude boerderij opknappen.   

Terwijl manlief sloopt, sjouw ik. Planken, puin, zand, kruiwagens vol breng ik naar buiten. Ik blijf er tenminste lekker warm bij, want in huis is het niet veel warmer dan buiten.

 

Antieke bedstee deuren

Beneden halen we een muurtje neer. Achter het jaren 70 behang zitten bruine houten planken. Een deel van deze planken blijken de oude bedstee deurtjes. Helaas zijn destijds met enig geweld de schanieren eruit gehaald, om ervoor te zorgen dat het behang geen ‘bobbels’ vertoond. Dus helemaal gaaf zijn ze niet meer. Maar het is wel weer een prachtig stukje hergebruik van materialen! Ook wij doen de deuren niet weg. Daar vinden we vast wel weer een bestemming voor.

Het huis anno 1910

Nu het huis beneden redelijk gestript is, tekent het oude huis uit 1910 zich ook af. Waar nu een raam zit, was vroeger de voordeur. Je ziet onder het raam duidelijk dat de deur met andere stenen is dichtgemetseld. We zien dat bij boerderijen in de buurt. Oog voor esthetiek was er vroeger zelden. De trap zat in de beginjaren ook aan deze kant bij de voordeur, zodat je bij binnenkomst direct naar boven kon, of rechts de kamer in. Op de muur zien we precies de trap afgetekend, voorzien van wat berekeningen met potlood ernaast.

 

Hard werken houdt ons warm

We blijven denken, fantaseren en rekenen. Kunnen we deze muur er ook uithalen? En laten we de knik in het dak zitten? Het dak moet er straks immers toch helemaal af, dus dan kunnen we dat ook aanpassen. En wat doen we met de schoorsteen?
Voorlopig eerst maar verder met de vloer eruit slopen. Het is deels van hout, deels cement. Anders dan we verwachten, slaan we zo dwars door de cementlaag heen. Eronder zit zand. Kruiwagens vol kruier ik naar buiten. Laat het maar lekker koud worden, wij houden met het slopen onze eigen temperatuur goed op peil.

5 kruiwagens hout
6 kruiwagens stenen
8 kruiwagens met zand/aarde

We zijn begonnen met het huis slopen. Van de kleinste kamer, van zo’n 8 m² eerst haalden we afgelopen weekend de vloer eruit. We zakten links en rechts al scheef als we er op liepen, dus de vereiste aanpak was ons duidelijk: alles eruit. En dat waren nogal wat kruiwagens vol.

Onder de houten planken die voor een deel rot waren, lagen (voor een deel rotte) houten balken die weer werden ondersteund door stenen. Dit stukje van het huis is ‘nieuwbouw’, en werd rond 1970 aan het huis gebouwd. Eronder heeft ooit een kelder gezeten, weten we van de tekeningen. Daar was ik nog wel nieuwsgierig naar. Maar tijdens het slopen werd al snel duidelijk dat die tijdens de ‘nieuwbouw’ is volgegooid met puin en afgedekt met een flinke laag cement.

Schimmels

Manlief gaf af en toe zo’n harde ruk aan de balken, dat ik bang was dat de muur zou instorten. Maar die is gelukkig stevig genoeg. Onder de vloer troffen we stukken van de oude buitenmuur aan. Met veel creativiteit is er destijds een nieuw stuk aangebouwd, dat is wel te merken. Het bijzondere is dat juist deze ‘nieuwe’ zijmuur er het slechts aan toe is. Omdat de dakgoot al jaren geen dienst meer deed, kletterde bij een flinke regenbui al het water op de stoep om vervolgens eer tegen de muren omhoog te spatten. Hier vertoont de muur aan de binnenkant dan ook flinke zwarte vlekken: schimmel. En de grond die we onder de balken vandaan schepten, had mooie gele tekeningen: schimmel.

Kek outfit

We laten met het sloopwerk niets aan toeval over, we kennen de gevaren van schimmel. Daarom hees ik me in een kek overalletje, met handschoenen, veiligheidsbril en een profi stofmasker op (en gehoorbeschermers voor wanneer manlief met veel lawaai de planken lossloeg). Het is even wennen om jezelf te horen ademen in zo’n masker, maar het geeft een prettig gevoel dat de muffe lucht die in de kleine ruimte hangt, voor me gefilterd wordt. Op de foto lach ik overigens…

Aan het eind van de dag heb ik spierpijn op plekken waarvan ik het bestaan niet wist. Maar ik voel geen pijn, ik voel trots. Dit varkentje hebben we alvast mooi samen gewassen.

 

 

Van de buitenkant lijkt het alsof er niks gebeurt. De ramen zijn nog smerig en de kozijnen verrot. Maar binnen in de bedstee ziet het er inmiddels heel anders uit. Prachtige gas-, water- en elektriciteitsleidingen komen hier naar binnen. En ik noem het prachtig, omdat er voor drie weken terug nog niks zat.  Nu zit er een nieuwe elektriciteitskast, loopt er weer een gasleiding (die eerder was gestolen) en draait de watermeter.

Manlief is hard aan het werk geweest met leidingen aanleggen. Uren hing hij in de bedstee, de plek waar alles samenkomt. Hij kreeg het er warm van, en dat was maar goed ook. Want in het huis was het begin van de week ijzig koud. In de caravan ook, maar daar doen twee elektrische kacheltjes erg hun best om de 18 graden te halen. Wat een verschil met het vorige huis, waar het standaard 20,5 graad was. Ondertussen heeft manlief de oude gaskachel in de boerderij weer aan de praat gekregen. Ook fijn voor mij, want de wasmachine staat er nu ook, en het is niks om met koude vingers de was te doen.

Deze eerste werkzaamheden geven mij een gerust gevoel. Een buitenstaander ziet er niks van, maar ik zie des te meer. Ik zie dat ik een geweldige man heb, die (bijna) alles kan. En ik weet: het komt wel goed met ons huis.