Zelf bouwen

Vooruit, nog een keer slopen dan! In het voorhuis hebben we het plafond eruit gehaald en de trap. En toen we toch bezig waren, ging de schouw ook maar mee. Nu zit is echt alles eruit wat eruit moet en kunnen we ons volledig richten op het opbouwen.

Over de stevigheid van het plafond, oftewel de vloer van de zolder waar dochterlief straks mag slapen, waren we het eens: een beetje wild dansen en ze zakt er doorheen. De oplossing was helder: we halen het plafond eruit. Toen we de planken verwijderden, bleek ook snel dat houtwormen zich er al een keertje aan tegoed hadden gedaan. Waar de 5 meter lange vloerplanken met enig sjorren en trekken redelijk snel loslieten, bleek de trap een moeilijkere opgave. Deze bleef stug aan de muur vastzitten. Het kostte de nodige moeite en extra mankracht (ik zeg bewust mankracht, omdat mijn vrouwkracht hier niet toereikend bleek, en soms moet ik dat toegeven) om het gevaarte naar beneden te halen. Maar wel mooi in een stuk.

Trap als bloembak

Zonde om zo’n oude trap naar de sloop te brengen vonden we. Hij heeft nu een mooie plek tegen de hooischuur, waar ik hem zal optuigen met bloembakken. Je kan zo wel mooi zien hoe steil de trap is. Die vraagt gewoon om ongelukken!

Vandaag wordt een mooie nieuwe, minder steile trap geleverd, die ook nog een draai heeft in de bovenste helft. Dat maakt traplopen straks een stuk veiliger. Hij komt echter wel als een bouwpakket, dus manlief mag lekker knutselen.

De volgende klussen

Nu is het wachten op het staal die de balken moet gaan verstevigen. Ondertussen mag ik het beneden helemaal opruimen, zodat we de komende dagen aan de slag kunnen met de vloerverwarming. Volgende week wordt namelijk de warmtepomp geïnstalleerd! Met de installatie van de warmtepomp, die geheel op elektriciteit werkt, verdwijnt het gas uit ons huis. Dit is een van onze wensen voor ons duurzame huis. De gasmeter halen ze deze week nog weg. En dan is er geen weg meer terug.

Bovenin de voorgevel zitten twee kleine raampjes. Sta je op zolder, de kamer waar dochterlief straks gaat slapen, dan bevinden de raampjes zich op vloerhoogte. Ook deze ramen krijgen een renovatiebeurt. Maar, en dat is wel vaker bij ‘kleine’ projecten, houdt dit project ons aardig van de straat.

In eerste instantie probeerde manlief de stalraampjes met de stalen ‘kozijnen’ eruit te halen. Maar ze zitten verankerd in de nogal kwetsbare gevel boven. Volgende poging was om het glas er voorzichtig uit te halen, de kozijnen te ontroesten en opnieuw te schilderen en het glas weer terug te zetten.

Maar de keihard geworden stopverf werkte niet mee. Het glas is maar 2 mm dik, en dus zeer kwetsbaar. Hoe voorzichtig manlief het ook probeerde, geen stuk kwam er heel uit. In plaats van het glas er dus opnieuw in te zetten na de schilderbeurt, plaatste hij stukken hout erachter. En ging op zoek naar nieuw glas.

Nieuw oud glas

Nou ja, was het maar nieuw glas. We willen graag oud glas erin. Nieuw oud glas. Snap je het nog?. Het glas dat we uit de raampjes haalden en er waarschijnlijk rond 1910 is ingezet, is nog handmatig geproduceerd. Het glas is plaatselijk dikker en dunner, waardoor het een vertekend beeld geeft. We gaan op zoek naar nieuwe raampjes met dezelfde eigenschappen. Nieuw oud glas. Een rondje internet brengt ons zo in Gent.

Restauratieglas, ambachtelijk getrokken

Omdat we online niet goed kunnen zien hoe het glas eruit ziet, besluiten we het bedrijf een bezoekje te brengen (en gelijk een dagje Gent te doen). Veel van hun opdrachtgevers zijn kasteelheren, die hun pand willen restaureren. Ze hebben het mooiste glas staan en we kiezen een paar stukken uit met de meeste tekening. Restauratieglas is het, en als je het tegen het licht houdt (of er door heen kijkt), dan bobbelt het. Het geeft een zogenaamd vertekend beeld en heeft een rustieke uitstraling. Ze noemen het ‘ambachtelijk getrokken glas’.

Zelf snijden

Eenmaal thuis begint manlief ze te snijden. Zijn jarenlange ervaring in het maken van glas in loodramen komt goed van pas, evenals zijn glasgereedschapsdoos. Binnen een uur zijn de raampjes gesneden en geslepen. Voorzichtig plaatst hij ze terug in de kozijnen. Alles blijft heel. We zijn zeer tevreden met het resultaat.

Kijk hieronder hoe manlief het glas snijdt.

De zomer is bijna weer voorbij. Maar wat temperatuur betreft begon de herfst al ruim twee weken geleden. In onze stacaravan staat de kachel weer te gloeien, vooral ’s morgensvroeg. Bij het opstaan is het zo’n 12 graden, en dat is echt weer even wennen. Ik kijk dan ook verlangend naar ons nieuwe huis. Zullen we er wonen voor de winter?

Voegen snijden

Buiten staat Marc op de steiger. Marc is voeger en verstaat zijn vak zeer goed. Al dagen leeft hij zich uiterst nauwkeurig uit op de buitenmuren. Omdat ons voorhuis ooit gerenoveerd is geweest, is het opgebouwd met verschillende stenen: hele oude en iets minder oude. En dat is niet zo’n mooi gezicht. Nieuwe voegen brengen weer eenheid in de muren, zonder dat je de nieuwere stenen hoeft te vervangen voor oude (of andersom).

Ondertussen heb ik geleerd dat er verschillende soorten voegen zijn: gladde, holle, bolgeklopte, ruwe, schaduw, geknipte en snijvoegen, om er maar een paar te noemen. Keuze genoeg, maar wat gebruik je voor een oud huis? Na lang wikken en wegen kozen we voor de snijvoeg. Het is monnikenwerk, maar het resultaat mag er zijn. Van een afstand ziet het er nu uit als een geheel.

Vloer isoleren

In de avonduren legt manlief de vloerisolatie. Na een intensieve zoektocht hakten we de knoop door: PIR-hardschuim isolatieplaten gaan onze vloer isoleren.
Nu denk je bij PIR (dat qua structuur lijkt op PUR en eigenlijk een soort van verbeterde versie is van PUR) niet echt aan duurzaam. Er zijn veel verhalen over PUR-schuim dat gevaarlijke dampen produceert die slecht zijn voor de gezondheid. En daarvoor moet je zeker oppassen.
PUR en PIR zijn geen natuurlijke materialen. Daarnaast staat PUR erom bekend dat het niet te recyclen valt, omdat het zich aan alles wat het tegenkomt vasthecht.

Duurzame score

PIR-hardschuim isolatieplaten zijn toch net iets anders. Hoewel nog altijd op chemische wijze geproduceerd, scoren PIR-platen volgens het NIBE (Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie dat onderzoek doet naar milieuvraagstukken) goed op duurzaamheid. Hoe kan dat? Onder meer omdat de productie ervan weinig grond in beslag neemt, het materiaal super licht is, en een minimale CO2 uitstoot heeft. Bij de verwerking van PIR-platen komen ook geen schadelijke vezels vrij, anders dan bij PUR-schuim. Ook hebben PIR-platen een zeer lange levensduur. Eigenlijk gaat het niet ‘op’. En PIR in plaatvorm kan opnieuw worden ingezet voor hergebruik. Voor ons speelde nog iets anders. PIR-platen hebben een hele hoge isolatiewaarden. En zo kunnen wij met een geringe dikte ons huis goed isoleren. Want aangezien wij ons huis van binnenuit opbouwen, is elke centimeter besparing welkom.

Waarom geen natuurlijke materialen?

Het liefst had ik gekozen voor vlas, hennep, schapenwol of andere natuurlijke materialen. Wie een nieuw huis bouwt, staat vrij om welk van deze materialen te kiezen. Maar bij een verbouwing ligt het toch iets anders. We zitten met beperkte ruimte, kunnen niet zomaar de muren centimeters dikker maken en we hebben ook geen kruipruimte. Wij willen een zo hoog mogelijke isolatiewaarde, zodat we straks weinig energie nodig hebben om het behaaglijk te krijgen in huis. De isolatie moet passen binnen onze omstandigheden van het huis, en niet te vergeten het budget. Zo is schapenwol nog altijd erg kostbaar, gezien de hoeveelheid die je nodig hebt, is gerecycled katoen minder geschikt voor vochtige locaties (zoals bij ons) en heb je voor vlas een dikkere laag nodig om dezelfde isolatiewaarde te halen. Kortom: het is meten en afwegen.

Meer lezen over onze verbouwing? Kijk dan hier.

We krijgen aardig wat complimenten van voorbijgangers. Waar wij vinden dat het allemaal traag gaat, zien anderen een snelle vooruitgang. Dat zal wel komen omdat elke aanpassing direct een grote verandering laat zien. Afgelopen week zijn we druk bezig geweest met de opvang van het regenwater.

Ons dak heeft nu aan beide zijden en de voorkant dakgoten. Manlief sloot een mooi buizensysteem aan zodat het regenwater nu wordt geloosd in de sloot. (De regentonnen komen straks bij het achterhuis),

Spattend regenwater

Een eeuw lang spatte het regenwater op de tegels rondom het huis en weer omhoog tegen de muren. Aan de onderkant van het huis zijn daardoor de meeste voegen uit de stenen verdwenen. Daarnaast zorgde de opspattende regen aan de binnenkant van het huis voor schimmel. Om dit in de toekomst te voorkomen, moeten we er dus voor zorgen dat het regenwater rustig zijn weg naar beneden vindt. Maar dakgoten en regenpijpen alleen zijn niet voldoende. Want op de kale vlakte waar we wonen kan de regen alle kanten van het huis raken.

Geultje graven

Dus kreeg de onderkant van het huis afgelopen week een cementlaag: 20 cm onder het maaiveld, 50 cm boven de grond. Om ook onder het maaiveld te kunnen komen, werd ik aan het werk gezet om een geul rondom het huis te graven. Een klusje waar ik inmiddels mijn hand niet meer voor omdraai. Het afgelopen half jaar heb ik immers wel meer gegraven. Maar het viel akelig tegen. In de eerste plaats lopen er onder de grond verschillende leidingen, zoals gas en telefoon. Daarnaast is op veel plekken de grond rondom het huis volgestopt met steen/puinresten. Zet daar je schop maar eens in!

Zandverhuizing

Nu de muur gestuukt is, kan de geul rondom het huis weer dichtgegooid worden. Maar, zo besloot manlief, dat doen we niet met dezelfde puingrond. Dus mocht ik de ruim zes kuub zand ergens achterop het veld storten, op de plek waar we de tuin willen verhogen. Na een halve dag was het zand weg, had ik minstens 5 kilometer gekruierd en begon m’n rug te kraken. Met zo’n grote tuin kom ik nooit beweging tekort.

Eind van de week komt de voeger en wordt de rest van de stenen netjes opgepoetst en opnieuw gevoegd. Ondertussen plaatsen manlief en ik samen de dorpels (vensterbanken). Als deze klussen geklaard zijn, kunnen we zeggen dat het huis aan de buitenkant zo goed als klaar is.

Volg hier de verbouwing van ons huis

• Het dak zit er op!
• Van enkel glas naar HR++
• We zijn te zien op tv in Nederland Verbouwt
• Help ik kan klussen!
• Huis slopen: het einde is in zicht
• De vloer uitgraven
• Antieke bouwmaterialen
• Duurzame architect gezocht
• Over een oude trap en bedstee-deurtjes
• Je huis slopen, hoe moeilijk kan het zijn?
• Energielabel verbeteren
• Manlief in de bedstee: leidingen aanleggen
• Mijn eigen kringloopwinkel
• Van woongenot naar leefgenot
• De verhuizing
• Riolering aanleggen: hoge nood

Na het dak kwam de schoorsteen. En na de schoorsteen de kozijnen. En in die kozijnen zit nu glas: duurzaam HR++ glas.

De meeste kozijnen in het huis stammen uit 1910, het jaar dat ons huisje werd gebouwd. Destijds hebben ze best goed hout gebruikt, want het zat er nog stevig genoeg in. Alleen op sommige plekken zaten flinke tochtgaten. Waarschijnlijk waren de enkelglas ramen ook nooit vervangen. Goh, wat moet het hier ’s winters koud zijn geweest.

Brute kracht

Met grote voorzichtigheid, doch ook wat brute kracht, verwijderden onze klussers de kozijnen. Een wonder is het dat de stenen in de muur gewoon zijn blijven zitten. Slechts op een plek is de rollaag naar beneden gekomen. Gelukkig wisten de heren klussers die op tijd op te vangen.

Kozijnen van pine-hout

Inmiddels zitten de nieuwe kozijnen erin, gemaakt door een kozijnfabriekje in de buurt. We hebben voor duurzaam pine-hout gekozen in plaats van tropisch hardhout. Dit hout hoeft niet per se geschilderd te worden, maar door het wel te doen zal het nog veel langer meegaan.

5% op je spaarrekening

Het glas is vervangen door HR++. Volgens MilieuCentraal geeft de vervanging van enkel glas door HR++ een rendement dat vergelijkbaar is met een rente van 5 procent op je spaarrekening. Dat klinkt aantrekkelijk! Daarnaast heb je met HR++ glas (en met triple glas) meer comfort in huis. Warmte wordt beter vastgehouden en er komt minder geluid van buiten naar binnen.

HR++ of Triple?

We hebben getwijfeld of we niet voor Triple glas zouden moeten gaan. Triple glas heeft een nog hogere isolatiewaarde dan HR++. We kozen toch voor HR++. Waarom?

1. Een huis verliest verreweg de meeste energie via het dak en de vloer. Daarna komen pas de muren en daarna de ramen. Dit heeft met het oppervlak te maken en met het feit dat warme lucht opstijgt. Het is dus veel verstandiger meer te investeren in dak- en vloerisolatie. Triple glas maakt daarom voor onze woning slechts marginaal verschil. Ons nieuwe dak wordt wel lekker ingepakt met een R waarde van 6! Hetzelfde geldt voor de vloer.
2. het verschil in isolatiewaarde tussen triple glas en glas met HR++ waarde is niet zo groot dat we daardoor heel veel meer rendement zullen halen. Ons glas heeft een U-waarde van 1.1. Met triple glas ligt de waarde tussen de 0.5 en 0.9.
3. Triple glas is een heel stuk dikker en zwaarder. Bovendien beslaan ze vaak ’s ochtends aan de buitenkant waardoor je daar weer extra maatregelen voor moet nemen.
4. Triple glas is een stuk duurder waardoor de terugverdientijd is veel langer duurt.

Wie goed kijkt, ziet dat we een ‘roede’  in het midden van de ramen hebben laten plaatsen. Aan de buiten en binnenkant komen houten plakroedes. Het past mooi bij het karakter van het huis.

En weer zijn we een stukje verder. To be continued….

Een paar weken geleden ging het dak eraf. Letterlijk. Geen spant, geen plaat, geen pan zat er meer op. De schoorsteen werd ontmanteld, evenals de dakgoten. Het was een vreemd gezicht: een huis zonder dak.

We zijn een paar weken verder. Het dak zat er al snel weer op, met pannen en al. Maar toen kwam een klein probleempje: we hadden niet genoeg dakpannen. Koop je toch nieuwe, zou je denken. Maar in de wereld van tweedehands dakpannen is het niet zo makkelijk om exact dezelfde pannen op de kop te tikken. Friese golfjes, geglazuurd. Die zochten we. Maar daar bestaan wel 50 verschillende soorten van. De een wat breder, de ander wat langer, enz. Het werd het begin van een zoektocht langs tweedehands dakpanboeren in Noord Nederland.

Geen enkele pan is recht

Exact dezelfde vonden we niet. Dus ligt er nu voor op het huis een iets ander soort. Nou ja, niemand die het ziet. Alleen de werklui hoor ik vloeken zo nu en dan. Want van al die dakpannen, is geen helemaal recht. En dat legt niet zo prettig. Het is niet wat je noemt een standaard dakpanlegklusje.

De schoorsteen is een makkie toch?

Ooit verbouwden we ons vorige (redelijk nieuwbouw) huis. De meeste tijd van de verbouwing slokte het toilet op. Dat zo’n kleine ruimte zoveel tijd kan kosten! Hetzelfde overkomt ons nu weer. Maar in dit geval is het de schoorsteen. Een paar stenen op elkaar, zou je zeggen. Maar het komt redelijk secuur. Een schoorsteen moet goed geïsoleerd zijn, niet lek en moet uiteraard recht staan. En ja, ook hier gebruiken we tweedehands stenen. Na een kleine week pronkte dan eindelijk de schoorsteen op het dak.

En dan de muren nog!

We zijn een paar weken verder. Het dak heeft ondertussen ook een dakraampje, maar klaar is het nog steeds niet. Ook het aanleggen van een dakgoot gaat niet vanzelf aan een huis dat geen muur recht heeft staan. Soms vragen we onszelf af: was een nieuw huis bouwen niet veel makkelijker geweest? Vast en zeker. Maar ik hoef alleen maar naar ons huis nu te kijken om te beseffen dat we dan nooit zo’n bijzonder optrekje zouden hebben gehad.

Terwijl het snot uit onze neuzen komt en we elkaar opschrikken met niesbuien, werken we nog even hard door in het huis. Manlief is vanaf deze week namelijk weer aan het werk, en dat betekent dat klussen beperkt blijft tot het weekend. We moeten nog even doorgaan met het huis slopen.

Tegeltjes trillen

Maar gelukkig is het sloopwerk nu echt bijna klaar. Ik ‘tril’ de laatste tegeltjes uit wat ooit de badkamer was. Manlief ramt het laatste muurtje eruit. Ondertussen bouwen we de tijdelijke keuken op. Deze keuken kregen we van mijn broer die zijn eigen keuken aan het verbouwen is. Wegdoen is zonde, met een beetje timmer- en zaagwerk past hij ook bij ons.

Stapje voor stapje

Hoe we de komende tijd gaan klussen in het huis, moeten we even afwachten. Stapje voor stapje in ieder geval, zoals we altijd doen. We weten inmiddels hoe het voorhuis er uit komt te zien van binnen. We weten welke muur eruit kan, en waar we eerst maatregelen voor moeten treffen. We weten wat er met de schoorsteen gaat gebeuren, en hoe het dak eruit komt te zien. We kijken naar de mogelijkheden, en spelen daar op in. Het gaat vast mooi worden!