elkedaggroener

inspiratie voor een duurzame leefstijl

Zelf planten

TuinTuin

Wat te doen met: Komkommerkruid

door 1 Comment

Ik wilde al heel lang komkommerkruid in mijn tuin hebben. Ach, het is onkruid. Maar wel eentje met een smaakje. Want je kunt komkommerkruid eten. Eenmaal in je tuin kom je er niet meer van af, waarschuwen ze me. Maar dat hoeft ook niet. Want naast dat komkommerkruid eetbaar is, sieren de blauwe bloemetjes de tuin. Sinds dit jaar heb ik eindelijk komkommerkruid in de tuin. En wat doet hij het goed!

De Latijnse naam is Borago officinalis. De plant kennen we in Nederland onder de naam Bernagie, en in de volksmond wordt hij komkommerkruid genoemd. Waarom? Ruik maar: de bladeren hebben een sterke komkommerachtige geur. Ik gebruik de namen door elkaar.

Wanneer zaai je komkommerkruid

Komkommerkruid zaai je in het voorjaar of in het najaar. Het is een eenjarige plant, wat betekent dat je ‘m elk jaar opnieuw moet zaaien. Maar wees gerust, daar zorgt de plant uiteindelijk zelf voor. Komkommerkruid doet het goed in de zon en in de halfschaduw, zolang hij maar mag groeien op kalkhoudende grond die doorlaatbaar moet zijn vanwege zijn lange penwortels. Hij houdt overigens niet van droogte, dan verwelkt hij snel.

Komkommerkruid past ook goed binnen de combinatieteelt. Dus doe jij aan permacultuur of ecologisch tuinieren, dan is Bernagie helemaal een must. Het beschermt peulvruchten, kolen, aardbeien en tomaten tegen plagen. Het zou zelfs de smaak van tomaten bevorderen. Altijd het proberen waard!

Komkommerkruid eten

Bernagie bloeit de hele zomer door. Zowel de bladeren als de bloemetje van komkommerkruid kan je eten. De blaadjes zijn harig. Je kunt ze net als de bloemen de hele zomer oogsten, maar ga voor de jonge blaadjes. Ze zijn heerlijk in een dressing bij een aardappel of (ja ja) komkommersalade. En de fijngehakte blaadjes doen het ook goed in soep, vis, en eiergerechten. Voeg het kruid pas op het laatst toe en laat niet meekoken. Met de bloemetjes versier je gebak, toetjes en uiteraard salades.

Thee van komkommerkruid

Je kunt komkommerkruid eten, en je kunt er thee van zetten. Giet heet (maar niet kokend) water over de verse blaadjes en laat het enkele minuten trekken. Drink er overigens niet te veel van. In grote hoeveelheden schijnt het niet meer gezond te zijn. Dat is ook de reden waarom ik het niet ga drogen in mijn oven. Behalve dat men zegt dat de goede stoffen dan verloren gaan, was ik ook niet van plan om er heel veel van te drinken. Ik geniet af en toe van een kopje rechtstreeks uit de tuin.

Ben jij ook zo dol op thee uit eigen tuin? Lees dan eens deze recepten

Leuk testje

Het schijnt dat de blauwe bloemen van komkommerkruid hun kleur afgeven aan zure stoffen zoals azijn. De bloemetje kleuren dan roze en de azijn wordt vervolgens blauw. Doe eens een testje.

Komkommerkruid tegen een droge huid

Bernagie helpt tegen een droge huid dankzij het hoge gehalte aan vitamine E en F. Bernagieolie wordt geperst uit het zaad. Het helpt goed tegen een droge, schilferige huid, rimpels en eczeem en luieruitslag. Bernagie olie koop je hier, maar een lekker maskertje maak je makkelijk zelf. Hieronder een lekker receptje.

Masker voor de droge huid

Mix een handvol schone jonge Bernagiebladeren met een eetlepel water tot pulp. Meng er zoveel zure room door dat er een creme ontstaat. Smeer de droge huid er mee in en laat een kwartier intrekken. Afspoelen met lauw water.

Bewaren

Komkommerkruid kan je goed invriezen. Bijvoorbeeld in ijsblokjes. Dat geeft je water een lekker smaakje en het ziet er zomers uit.

Let op: gebruik Bernagie met mate.

Afbeelding van Eveline de Bruin via Pixabay

De magie van Duizendblad

door Leave a Comment

Overal om je heen zie je nu Duizendblad. Duizendblad groeit graag op schrale grond en de mooie witte en zachtroze bloemen steken nu boven het hoge gras uit. Maar Duizendblad vind je ook in de tuin. Als tuinplant heeft Duizendblad uitgesproken kleuren, zoals heldergeel en donkerrood.  De naam verwijst naar het gevederde blad, dat lijkt op duizend kleine blaadjes. De blaadjes en bloemetjes ruiken heerlijk. Je kunt Duizendblad eten. Het schijnt lekker en gezond te zijn zeggen de experts. Tijd om eens te proeven.

Duizendblad eten

Duizendblad heeft een heerlijke aroma. En de smaak? Licht bitter, pittig en toch aangenaam. En ja, je kunt Duizendblad eten. Het is te gebruiken in tal van gerechten. Van de jonge blaadjes maak je een krachtige soep of je eet het als spinazie. De blaadjes en bloemetjes zijn ook lekker in kruidenboter, salade, azijn, keukenzout of een omelet.

Duizendblad thee

Duizendblad is natuurlijk ook lekker als thee. Als echte theeleut moet ik dat natuurlijk even proeven. Vind je de thee iets te bitter? Meng het dan met munt of kamille. Je kunt thee zetten van verse en gedroogde bladeren en bloemen. Ik droog mijn Duizendblad in de droogoven: zo’n 4 uur op 35-40 graden.

Meer recepten voor thee uit de tuin

Thee uit de tuin

Gezondheid

Zoals de meeste (on)kruiden, kent Duizendblad (de Latijnse naam is Achillea millefolium) ook zijn krachten. De Griekse held Achilles zou de wonden van zijn krijgsmakkers verzorgen met Duizendblad. Nog altijd wordt in China het blad gebruikt in de traditionele kruidengeneeskunde om onder meer wonden te genezen. Die helende werking is te danken aan het looizuur in de plant. Een wondje? Kneus het blad en druk het op de wond. Duizendblad bevat ook flavonoïden die de doorbloeding van de huid stimuleren. Daarom wordt Duizendblad vaak verwerkt in huid reinigende lotions. Zie een recept hieronder.

Wie last heeft van menstruatieklachten kan een kopje Duizendbladthee goed gebruiken. Het stimuleert de doorbloeding en helpt zodanig de menstruatie te bevorderen en vermindert krampen. In het Engels wordt Duizendblad Nosebleed genoemd. Om dezelfde reden als hierboven: het stimuleert de doorbloeding en kan, in een enkel geval, een bloedneus veroorzaken. Geniet dus van een kopje duizendblad thee, maar drink met mate.

Wanneer plukken

Al in maart en april is Duizendblad te ontdekken als je goed de bodem afspeurt. De jonge bladeren op de bodem zijn dan lekker mals. In mei en juni pluk je de bloemknoppen. Tot in september pluk je de bloemknoppen en de bladeren daar direct onder.

Recept: Reiniger van een vette huid

Maak een aftreksel van duizendblad: doe 3 afgestreken eetlepel bladeren en bloemen in een schaaltje en giet er 150 ml kokend water over. Laat het aftreksel afkoelen, zeef het en giet over in een schoon flesje. In de koelkast blijft deze reiniger enkele dagen goed.

Let op: gebruik het nooit te lang op één plaats, want dat kan de huid overgevoelig maken. Daarnaast kan de huid gevoeliger worden voor zonlicht.

In de tuin

Duizendblad hoef je natuurlijk niet te oogsten. Je kunt het ook gewoon laten staan. In de tuin heeft de plant ook zeker nut. Het trekt nuttige insecten aan zoals lieveheersbeestjes, sluipwespen en roofmijten. Oogst je hem toch, maar gebruik je niet alles? Gooi dan wat bladeren op de composthoop. Het zou de composthoop sneller laten verteren. Een van de wonderen van Duizendblad.

Wil je ook Duizendblad in je tuin? Bekijk de verschillende varianten.



Goudsbloem in de moestuin

door Leave a Comment

De goudsbloem, oftewel de Calendula, is een super makkelijke plant die je graag in je tuin hebt. Goudsbloem in de moestuin is helemaal aan te raden, want hij houdt plagen op afstand. En hij staat ook nog eens leuk. De goudsbloem vind je met feloranje, roomwitte en gele bloemen.

Een paar jaar geleden heb ik goudsbloem gezaaid. Hoewel de goudsbloem een eenjarige plant is, is een keer zaaien genoeg om voor altijd goudsbloemen in je tuin te hebben. Wanneer je de goudsbloem laat uitbloeien, en hij staat op een geschikte plek, heb je het jaar erop opnieuw de wereld aan goudsbloemen. Heb jij nog geen goudsbloemen in de tuin, zaai dan in het voor- en najaar. Goudsbloemen kunnen overigens ook goed in potten gezaaid worden. Zorg voor een zonnige plek en houd voldoende ruimte tussen de planten.

goudsbloem in de moestuin van onderen

Goudsbloem in de moestuin

Goudsbloemen staan niet alleen leuk in je moestuin, ze hebben ook wel degelijk nut. Aan de ene kant houden ze schadelijke insecten op afstand, aan de andere kant zijn ze weer aantrekkelijk voor bepaalde insecten die je liever niet op je groente ziet. Dat werkt als volgt:

Dankzij haar geur houdt ze schadelijke insecten zoals de witte vlieg en de wolluis op afstand. Ook mieren en aaltjes houden niet van goudsbloemen. Deze insecten komen dus niet in de buurt van de bloemen, en als deze bloemen tussen je groente staan, zullen ze daar ook weg blijven.

Er zijn ook insecten die juist heel veel van goudsbloemen houden. Daarom zet je goudsbloem tussen groente die vatbaar zijn voor bepaalde insecten, zoals de zwarte bonenluis.  Staan goudsbloemen (of afrikaantjes) tussen de bonenplanten, dan zal de zwarte bonenluis niet de bonen eten, maar de goudsbloem. Daarmee offer je de goudsbloem als het ware op. De luizen trekken overigens weer lieveheersbeestjes aan, en daar kan je niet genoeg van hebben in je tuin. Goudsbloemen bij aardappel en tomaten helpt tegen draadwormen.

Tot slot zitten de goudsbloemen vol nectar. En daarmee trek je bijen en vlinders aan. In een zachte winter is de kans groot dat de goudsbloemen niet afsterven. Je hebt dan al vroeg in het voorjaar een plant die bijen voorziet van voeding.

Kan je goudsbloemen eten?

Jazeker! Het hele jaar door kun je goudsbloemen plukken. Haal regelmatig uitgebloeide bloemen weg om nieuwe bloei te stimuleren. Of pluk ze om te eten. Een heel bijzondere smaak hebben ze echter niet. Ze zijn eigenlijk meer bijzonder omdat ze je gerechten kleur geven. Soep en rijst kleuren ze geel. En ze staan leuk in een dressing of gestrooid over een omelet.  Je kunt er ook thee van maken, net als kamille.

Ik vond nog een paar bijzondere recepten, die ik heb samengevoegd in een pdf. Klik op de illustratie hieronder en download de pdf.

Goudsbloemen bewaren

Je kunt goudsbloemen in de koelkast bewaren en zelfs invriezen. Was de bloemen eerst en laat ze goed drogen (of gebruik de slacentrifunge). Bewaar ze in een vochtige theedoek in een plastic zak in de koelkast. Ze zijn zo 3-5 dagen houdbaar. Je kunt ze ook invriezen in diepvrieszakjes of in ijsblokjesbakjes met water.

Goudsbloemen drogen kan ook. De makkelijkste manier is in een eiertray. Leg in elk gaatje een bloem en laat ze 2 weken drogen op een droge, luchtige en niet te warme plek. Wanneer ze droog zijn, haal je zo alle buitenste blaadjes van de bloem. Het hart (groen met oranje in het midden) gebruik je niet. Bewaar de bloemblaadjes ze in een luchtdichte pot. Drogen in een droogoven kan natuurlijk ook. Stel je oventje in op maximaal 38 graden.

De kalmerende werking van goudsbloem

Goudsbloem wordt veel gebruikt in verzorgingsproducten dankzij haar kalmerende werking. Goudsbloem is ook schimmeldodend en ontsmettend en wordt daarom gebruikt in wondzalfjes. Gebruik het bijvoorbeeld als:

  • Goudsbloembad Aftreksel van goudsbloembladeren verkwikt vermoeide voeten.
  • Goudsbloem olie Pluk de bloemblaadjes en giet er olijfolie overheen, tot ze net onder staan. Laat een maandje trekken, en zeef het dan. Je krijgt een zachte olie die je op je huid kunt aanbrengen rond schrammen en schaafwondjes, bij kleine verbrandingen of zonnebrand.
  • Goudsbloemzalf Als basis kan je kokosolie gebruiken. Laat de kokosolie au bain-marie smelten en voeg de bloemblaadjes toe. Laat het een uurtje trekken in het kommetje warm water. (hoeft niet te heet, want kokosolie smelt al bij 25 graden). Laat het vervolgens afkoelen en stollen. Uiteraard kan je ook goudsbloemzalf kopen.
  • Haar verven met goudsbloem Wist je dat vrouwen vroeger hun haar verfden met goudsbloem? Doe een handvol goudsbloemen in kokend water en laat het 20 minuten trekken. Zeef het en laat het afkoelen. Breng het aan op je haar en laat het 15-20 minuten intrekken en spoel het dan uit. Herhaal als het nodig is.

Hoe duurzaam is kunstgras?

door 2 Comments

Laatst was ik op bezoek bij vrienden die ik al heel lang niet had gezien. Vol trots lieten ze de achtertuin zien: daar lag een prachtig groen grasveld. ‘Kunstgras’, zei vriend. ‘Lekker handig’. ‘Maar niet zo duurzaam’, antwoordde ik. Dit was het startmoment van de discussie: is kunstgras duurzaam of niet.  

Laat me eerlijk zijn, deze mensen werken hard en zitten, als ze vrij zijn, graag in de tuin. Zij houdt van bloemen in de tuin, hij klust liever aan zijn auto. Of iets anders dat mechanisch beweegt. Kortom: ze willen graag een onderhoudsvrije tuin waar het wel genieten is. En waar de kinderen kunnen ravotten. En daarom kozen zij voor kunstgras in de tuin.

Het ziet er overigens wel mooi strak uit. Een groen gazon zonder onkruid. Dat vind je niet in mijn tuin. Daar wedijveren verschillende soorten grassen, mossen en onkruiden met elkaar. Maar ja, dat vind ik dan weer mooi. Maar even terug naar de discussie. Is kunstgras duurzaam?

De productie

Kunstgras wordt van polypropeen en polyethyleen gemaakt. En nee, dat zijn geen natuurlijke producten. Maar is het schadelijk? Nee, op zichzelf niet. Broodtrommels, drinkflessen en babyflesjes worden vaak gemaakt van polypropeen, omdat het hard maar flexibel plastic is, tegen hoge temperaturen kan en resistent is tegen bacteriën en schimmels. Het is daarnaast ook goed recyclebaar. Polyethyleen vind je terug in speelgoed. (Bron: waarzitwatin.nl) Bij ons groeit gras als vanzelf. Verschillende soorten door elkaar heen. Maar wie een echte grasmat thuis wil, moet zaaien of graszoden leggen. Dit kan met biologische mest, maar helaas wordt nog vaak kunstmest gebruikt om gras te laten groeien. En nee, kunstmest is niet duurzaam.

Onderhoud

Dat een kunstgrasveld geen onderhoud nodig heeft is overigens een fabeltje. Vriend moet af en toe zijn auto in de steek laten en bladeren gaan harken. Of de tuinslang erop zetten om het schoon te maken. Want vuil nestelt zich anders tussen de vezels. Vaak gebruiken mensen hiervoor een bladblazer, en die is, als die op benzine loopt, vervuilend. Maar mensen met een echt grasveld gebruiken deze vaak ook.
Voor goed onderhoud van een echt grasveld worden helaas nog te vaak pesticiden gebruikt om onkruid en mos verwijderen. Dat is uiteraard absoluut niet duurzaam. Daarnaast moet een grasveld worden gemaaid. Doe je dat met een handmaaier of een elektrische maaier, dan is er geen vuiltje aan de lucht. Hier scoor ik echter een minpuntje: Ons enorme gazon maaien we met  een zitmaaier, en die heeft toch echt benzine nodig.

Water geven

‘Mijn grasveld was niet bruin afgelopen zomer!’, roept vriend. Daar heeft hij een punt. Mijn gazon vertoonde verschillende tinten bruine, oplopend van dor tot dood. Omdat ik een grasmat sproeien echt ‘not done’ vindt, omdat dat verspilling is van ons kostbare drinkwater, laat ik de boel de boel. Jonge plantjes gaf ik gedoseerd water. Maar dat was niet de landelijke tendens gedurende de droge tijd. Volgens MilieuCentraal besproeien we jaarlijks onze eigen tuin (gras en plantjes) met gemiddeld 1100 liter (drink)water. Afgelopen zomer zal dit een stuk hoger zijn geweest. Het gebruik van regenwater biedt hiervoor een oplossing. Maar daar was in juli en augustus 2019 moeilijk aan te komen. Met deze tips overleeft je tuin de droogte. 

Kunstgras is overigens waterdoorlatend. Wie een ‘makkelijke ‘ tuin wenst, kan dus beter kunstgras laten leggen, dan de hele tuin betegelen. In het laatste geval kan het regenwater veel moeilijker weg en dit zorgt voor wateroverlast bij zware regenval.

Rubberen deeltjes

Er wordt veel gediscussieerd over de veiligheid van kunstgras. In kunstgras gebruikt als sportveld zou gemalen autobanden, rubbergranulaat genoemd, verwerkt zitten. Deze zwarte korrels dienen als opvulmateriaal en zorgen op sportvelden ervoor dat je een goede sliding kan maken. Hier zouden giftige stoffen bij vrij komen die schadelijk zijn voor de gezondheid en bijdragen aan de plastic soep. Of dit waar is of niet, laat ik hier buiten beschouwing. In ieder geval wordt er in kunstgrasmatten voor de achtertuin of op het balkon geen rubbergranulaat gebruikt. Kunstgras is dus niet schadelijk voor kinderen en huisdieren.

En? Is kunstgras duurzaam?

De discussie of kunstgras duurzaam is, eindigde in gelijke stand. Want voor beide tuinen geldt: hoe ga je er mee om. De levensduur van kunstgras is 20 jaar. Doe je niet aan onderhoud, dan zal het geen 20 jaar meegaan, en zal je eerder een nieuwe mat moeten aanschaffen. Na 20 jaar kan kunstgras overigens worden gerecycled tot vuilniszakken. En wil je je footprint echt verkleinen met kunstgras, zorg dan voor een lokale producent. Want transport, vooral uit gebieden overzees, is de grootste aanslag op de footprint van kunstgras.

Of een echt gazon duurzaam is of niet, hangt ook af van hoe je er mee omgaat. Wie zijn gras onderhoudt zonder kunstgrepen als mosbestrijders, kunstmest en andere pesticiden, elektrisch maait, en bladeren eraf harkt in plaats van blaast, houdt ook zijn ecologische footprint klein.

Ik geef vriend een hand. Kunstgras is voor hem inderdaad wel zo handig, en alles afwegend een verantwoorde keuze.

Deze blog is voor een deel gesponsord. Ik werk alleen met gesponsorde blogs wanneer het product waarover ik schrijf, daadwerkelijk duurzaam is en het bedrijf dit kan verantwoorden.

Wat te doen met: Maggiplant (Lavas)

door 51 Comments

Wat begint met een klein plantje, wordt al snel een grote bos. Soms wel tot 2,5 meter hoogte. En elk jaar komt de maggiplant netjes weer terug. Als grote bos, keer op keer. De maggiplant (lavas) is een heerlijk geurend kruid. Lekker voor in soep. Maar dat is nog niet alles.

In het echt heet hij Lavas, maar in de volksmond noemen we de plant maggiplant, omdat hij sterk geurt naar maggi. Je weet wel, dat zwarte flesje waarvan je de inhoud in de soep doet. Lavas is een smaakversterker. Net als zout. Het versterkt dus de natuurlijke smaak van het eten. Een handig kruid dus voor wie zout-arm eet. Wrijf vlees bijvoorbeeld voor het braden in met gekneusd lavasblad. Dat verbetert de smaak. Ik heb verschillende recepten voor je op een rijtje gezet.

Maggiplant telen

In de winter is er weinig over van Lavas (maggiplant) in je tuin. Boven de grond sterft hij geheel af. Maar je hoeft niet echt te onthouden waar hij staat, want al vroeg in het voorjaar, begin maart, komen de kopjes alweer voorzichtig boven de grond. Met een beetje geluk heb je nu een keer zoveel lavas in de tuin als vorig jaar. Het is een snelle groeier. Al in april kan je voor het eerst voorzichtig oogsten. Een maggiplant snijden doe je met een scherp snoeimes. Snij een tak ongeveer 10 cm boven de grond af. Je zult zien dat de tak vanzelf weer uitloopt. Verwijder in de keuken de blaadjes van de stengel en snij de blaadjes fijn. Of, als je het voor de soep gebruikt, doe een paar hele takken in de pan. Dan vis je ze er naar afloop makkelijk weer uit.

Je kunt lavas makkelijk zelf zaaien. Koop zaadjes of oogst de zaden zelf. De maggiplant bloeit van juni tot juli met grote bloemschermen waar het zaad in verstopt zit. Maggiplant zaai je in het voorjaar. Zaai voor in een potje. Het kiemen duurt ongeveer 3 weken. Houd in die tijd de grond goed vochtig (maar niet te nat). Zijn de plantjes groot genoeg, dan kunnen ze in de tuin.
Ken je iemand met een maggiplant in de tuin (zoals ik :)) dan kan je ook vragen of je er een stukje van mag hebben. Je vermeerdert lavas door middel van scheuren. Schep in het voorjaar, als de plant nog klein is, een stuk van de maggiplant uit de grond en scheur deze in kleinere stukken. Ze ze terug op een andere plek in de tuin, of doe ze in een pot om elders te planten.

Aan één plant in je tuin heb je meer dan genoeg. Wordt hij te groot? Dan kun je ‘m in de zomer rustig terugsnoeien. Hij geeft je daar weer nieuwe frisse blaadjes voor terug.

Nog geen lavas in de tuin? Je kunt het deze maand nog zaaien. Dus koop snel een zakje lavas of maggikruid.

Eet de hele plant

Lavas is een eetbare vaste plant. We zijn bekend met het gebruik van de bladeren van de maggiplant, maar wist je dat je de hele plant kunt eten? De stengels en steeltjes kan je koken of stomen als groente. En van de bladeren en stengels kan je ook thee maken. Heb je keelpijn of spijsverteringsproblemen? Dan helpt lavas. Het kruid is verder eetlustopwekkend en het helpt bij reumatische pijnen.
In de herfst oogst je de wortel van de lavasplant. Fijngemalen gebruik je deze als aroma in bijvoorbeeld soep of thee. Aangezien dat meer werk is en je lavasblad ook heel goed de winter door kunt bewaren (zie hieronder), is dit minder gebruikelijk.

Let wel op: vermijd het gebruik van lavasthee tijdens de zwangerschap. En ook bij nieraandoeningen is het gebruik van lavas af te raden, omdat het ook een vochtafdrijvende eigenschap heeft.

Onze maggiplant (lavas) is groot genoeg om het hele jaar van te oogsten.

Maggiplant bewaren

Je hebt vaak meer lavas in de tuin dan je gebruikt. En juist in de winter, wanneer het maggikruid boven de grond is afgestorven, is het een heerlijk kruid voor in de snert, bonensoep, stoofschotel en andere winterse gerechten. Er zijn twee makkelijke manieren om lavas te bewaren: drogen en invriezen.
Om te drogen knip je enkele stengels tot 10 cm boven de grond af. Bundel ze samen en hang ze op een warme zonnige plek waar ze goed kunnen drogen. Wanneer ze helemaal droog zijn (bij droog weer na zo’n 2 weken) verwijder je de bladeren van de takken. De bladeren verpulver je. Gebruik hiervoor eventueel een zeef, zodat je echt hele kleine stukjes overhoudt. Drogen kan natuurlijk ook in een droogoven. Verspreid de bladeren op de roosters en droog ongeveer 8 uur op 35 graden. Bewaar de lavas in een afgesloten potje.

Vind je drogen te lang duren? Invriezen kan natuurlijk ook. De bladeren kunnen rechtstreeks in de vriezer, of je blancheert ze eerst 20 seconden. Dit laatste zorgt ervoor dat de smaak beter behouden blijft. Bewaar alles bij elkaar in een diepvrieszakje. Dit is handig omdat je bevroren lavas makkelijk kunt verpulveren. Rol hiervoor het zakje tussen je handen. Bij het koken haal je er uit wat je nodig hebt.

Waar koop je maggikruid (lavas)?

Heb je geen tuintje, geen groene vingers of gebruik je niet zo vaak lavas? Dan koop je een potje lavaskruid. Bijvoorbeeld online bij Pit & Pit of Ekoplaza. 

Meer lezen over de kruiden in mijn tuin?

Deze blog kan affiliate links bevatten. Dit betekent dat ik een commissie ontvang wanneer jij via mijn link overgaat tot aanschaf van een product. Echter zonder extra kosten voor jou. Het helpt mij om mijn missie om toe te werken naar een duurzamere wereld uit te voeren.

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

5x natuurlijke bestrijdingsmiddelen in je moestuin

door Leave a Comment

Wie een tuin heeft, heeft beestje. Dat kunnen zijn kleine beestjes, zoals rupsen, mieren, slakken. Maar ook grote beestjes, zoals mollen, vogels en katten. Beestjes zijn belangrijk voor de balans in onze tuin, maar soms zijn ze tot last. Bijvoorbeeld als ze je gazon ‘mollen’, je oogst of je plantjes kaalvreten, ongewenste uitwerpselen achterlaten of je prikken als je net een nieuw plantje in de grond wilt zetten of aardbeien wilt oogsten. Gelukkig zijn er natuurlijke bestrijdingsmiddelen.

Wat te doen met ongewenste belagers?

Ik geef je 5 tips. En nee, doodspuiten zit daar niet tussen.

  • Mollen en een strak gazon gaan vaak niet samen. Voordat je gelijk naar de mollenklemmen grijpt of de gifspuit, probeer eerst eens dit: plant sterk ruikende planten als stinkend nieskruid, kruisbladwolfsmelk, wilde knoflook en narcis. Daarmee jaag je de mol op de vlucht. Toch een molshoop? Druk gelijk de hoop zand terug in de de grond.
  • In een dag kunnen ze je groentetuin kaalvreten: slakken. Het zijn allesvreters. Wil je zelf genieten van je groentetuin? Onderneem dan zo vroeg mogelijk in het jaar actie, aangezien slakken ontzettend veel eitjes leggen. Niet tientallen, maar duizenden! Plant groente, kruiden en bloemen door elkaar. Slakken houden namelijk niet van munt, venkel, goudsbloemen en afrikaantjes. En omdat ze heel goed kunnen ruiken, zullen ze daar met een grote boog omheen lopen. En dus ook om de rest van je groente dat ertussendoor staat.
slak kruipt over de grond, close up
  • Is je groentetuin de kattenbak van de buurt? Gooi er koffiedik doorheen. Katten houden niet van de geur en de prut blijft ook nog eens in hun vacht/pootjes hangen. En dat vinden ze niet lekker als ze zich likken. Koffiedik brengt ook nog eens extra stikstof in de bodem, waar plantjes weer harder van gaan groeien. Dubbel winst dus.
lapjeskat in de tuin, kijkt recht in de camera
  • Laat mieren een blokje omlopen door kruidnagel in je moestuin te strooien. Ze houden absoluut niet van de geur. Evenmin van afrikaantjes en goudsbloemen. En die bloemen bloeien ook nog eens het hele seizoen.
  • Oost-indische kers mag niet ontbreken in een (moes)tuin. Ze leiden onder meer koolwitjes om de tuin. En ze zijn nog lekker ook. Niet de Koolwitjes, maar het blad en de bloem van de Oost-indische kers. Van de zaden maak je kappertjes in zuur. Lekker pittig!
koolwitje op bloem

Lees ook: Mijn top 5 moestuinboeken

Geen regen? Zo overleven je jonge plantjes het zeker

door Leave a Comment

De droge zomers komen er aan. Of extra natte. Het weer is uit zijn doen, en we zullen daar mee moeten leven. Voor extra natte zomers kan je je tuin moeilijk beschermen. Bij droogte kan je nog maatregelen treffen. Ik geef je een tip: Zo kan je je plantjes water geven. 

En dan doel ik niet op elke dag je tuin sproeien. Dat kost namelijk nogal wat water. En over het algemeen ons dure drinkwater. Maar zonder water groeien plantjes maar slecht. Vooral als je ze pas hebt gepland. Onlangs leerde ik onderstaand trucje dat ik nu toepas bij kwetsbare plantjes die de grond in moeten. Simpel en efficiënt.

Water bij de wortels

Plantjes hebben water nodig. Maar niet het plantje als geheel. De blaadjes kunnen het beste droog blijven. En ook de eerste paar centimeter onder het oppervlakte hoeft niet nat te zijn. De wortels daarentegen smachten naar water. Met behulp van de wortels kan de plant water en voedingstoffen opnemen. Maar over het algemeen groeien de wortels niet in de lucht, maar onder de grond. Dus de wortels water geven is lastig. Of toch niet?

Met dit handige trucje geef je de plant daar water waar deze het nodig heeft: Via een pijpje of bakje die je ingraaft naast je plant. Wat heb je hier voor nodig? Een stukje pvc-buis of een plastic plantenbakje. Eventueel nog een gaasje of een dopje. Van onze verbouwing hebben we flink wat resten pvc buizen liggen. Die zijn hier super handig voor. 

Wat moet je doen:

stukken pvc buis
  • Meet de lengte van je plantje. Hoe diep in de grond komen de wortels? Zaag een stuk pvc dat net een centimeter langer is.
pvc buisje gepland naast de Rododendron
  • Plaats de buis of het bakje gelijktijdig met de plant. De extra centimeter steekt boven de grond uit. Gooi alles dicht met grond, maar zorg ervoor dat er niks in het pijpje komt. Dek eventueel af met een gaasje of een stukje doek (of een afdichtdopje van de pvc-buis) zodat kikkers of andere beestjes er niet in vast komen te zitten.
water geven via het pvc buisje aan de rododendron
  • Geef in tijden van droogte en wanneer je plantje hard werkt om aan te slaan, water via het pijpje of het dakje. Je weet dan zeker dat het water de wortels bereikt. Gebruik hiervoor een gieter. Je plantjes water geven wordt zo heel makkelijk.

 

Lees ook: Met deze tips overleef jij en je tuin de droogte

Biologisch tuinieren doe je met biologisch zaad

door Leave a Comment

Het tuinseizoen staat voor de deur. Het moment is gekomen dat de zaadjes de volle grond in kunnen. Om straks te genieten van heerlijke groente, mooie bloemen of lekkere kruiden. Vroeger kocht ik gewoon zaad bij een supermarkt, of grote tuinwinkel. Maar sinds ik steeds meer ben gaan verbouwen en ik mijn tuin in balans wil hebben, kies ik voor biologisch zaad. Ik zal je uitleggen waarom.

Eerst even een uitleg: Wat zijn biologische zaden? Dat zijn zaden die gekweekt zijn zonder dat er chemische bestrijdingsmiddelen of kunstmest aan te pas is gekomen. Ook zijn ze niet genetisch gemanipuleerd. De mest die gebruikt wordt is afkomstig van dieren of planten en 100% biologisch.

Resten pesticiden in niet-biologisch zaad

Biologisch tuinieren begint met het zaaien van biologische zaden. In zakjes niet-biologische zaden kunnen namelijk resten van pesticiden zitten. Hoe? Omdat de zaadhandelaren graag willen dat het zaad van een plant in één keer kan worden geoogst. Dan moet je ervoor zorgen dat de planten allemaal in één keer oogstrijp zijn, en daarvoor moet je een ingreep doen in de natuur. Uiteraard mag er geen onkruid tussen het zaad zitten. Om dat te voorkomen wordt het onkruid vlak voor de oogst doodgespoten. Ook wordt vaak het blad van de plant dood gemaakt, zodat er makkelijker geoogst kan worden. Tot slot worden de planten behandeld om ze te beschermen tegen schimmelziektes. 



 

Iets meer werk

Wat is er dan anders bij de biologische zaadhandel? De moederplanten die gebruikt worden voor het telen van biologisch zaad worden onder biologische omstandigheden opgekweekt. Het onkruid wordt met de hand weggehaald en er wordt meerdere malen geoogst zodat de planten hun eigen ritme kunnen aanhouden. Inderdaad, alles bij elkaar iets meer werk. Daarom zijn deze zaden vaak ook iets duurder. Heeft biologisch zaad dan geen last van ziektes als ze daar niet tegen beschermd worden? Nee. Er worden vaak rassen uit de streek verkocht die een geschiedenis hebben van jarenlange verbeteringen. Door regelmatig te kruisen zijn de zaden minder vatbaar voor schimmels en andere ziektes. Deze veredeling gebeurt uiteraard met respect voor de natuurlijke grenzen van de plant. 

Uit niet-biologisch zaad groeit nooit een biologisch plantje

Dus: wie biologisch wil tuinieren is er niet alleen door geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken in de tuin. Het begint bij de aanschaf van biologisch zaad. Uit niet-biologisch zaad kan nooit een biologisch plantje groeien. Daarnaast is het gebruik van biologisch zaad niet alleen gezond voor jou en de rest van de familie die mee eet van de groente, maar alles wat leeft in onze tuin. 

Ook de bij maak je blij

De bij haalt zijn stuifmeel uit de bloemen. Een belangrijke oorzaak van bijensterfte is het gebruik van neonicotinoïden, een veelgebruikt bestrijdingsmiddel. Veel zaden worden hiermee behandeld om ziektes tegen te gaan. Maar als het zaad ontkiemt, verspreidt het gif zich door de hele plant. De bij krijgt het binnen via de nectar en het stuifmeel van de bloemen. Kleine hoeveelheden van deze stof zijn al giftig (bron: Milieucentraal). Biologisch bloemzaad is gifvrij, dus het stuifmeel ook. 

Keurmerk voor biologisch zaad

Echte biologische zaden dragen het EKO keurmerk of het Europees biologisch keurmerk. De zaadhandelaren zijn SKAL gecertificeerd. SKAL, een onafhankelijke instantie die door de overheid is aangewezen, oefent hier controle op uit.

Waar koop je biologisch zaad?

Het aanbod van biologische zaden wordt gelukkig steeds groter. Er zijn verschillende zaadhandelaren die zich alleen nog maar op biologisch zaad richten. Sommigen zijn volledig gespecialiseerd in biologisch zaad, anderen verkopen allebei. Een deel van mijn zaad kocht ik bij Dille en Kamille. Zij hebben ook zaad van eetbare bloemen! Hoe lekker is dat! 

 

Wil je meer weten over biologisch tuinieren? Lees dan eens een van deze boeken. 

Kamerplanten gezocht

door 1 Comment

We beginnen het einde te zien van de Grote Verbouwing Deel 1. Ik leg de laatste kwaststrepen aan op de muren. Ik word er bijna nerveus van. Zal het er dan toch echt van komen?

De inrichting is een leuke klus. Maar ook spannend, want kunnen we het niet altijd met elkaar eens worden. Ons vorige huis was modern en strak. Nu zitten we in een oud boerderijtje. Ik ben wel een beetje klaar met strak, ik wil het graag wat warmer. Over één ding zijn we het zeker eens: er moet meer groen in. En dat wil zeggen: planten. Tweedehands planten.

Tweedehands planten gezocht

Nu kan ik natuurlijk naar Tuinland rennen en voor heel veel geld me in het groen laven. Maar net als alle andere dingen, ben ik ervan overtuigd dat ik beter tweedehands planten kan scoren. Planten die iemand al een keer heel erg blij hebben gemaakt, maar nu niet meer passen. Omdat het niet meer past in het interieur, door de komst van een huisdier of door verhuizing. Onlangs scoorde ik twee keer een Anturium op Marktplaats, maar ik merk dat tweedehands planten niet veel te vinden zijn op deze site. Dus wie heeft voor mij een goede tip waar ik nieuwe ‘tweedehands’ planten kan vinden? Ergens in het noorden van het land?

Stekjes ook welkom

Stekjes mogen natuurlijk ook. Niks leuker dan je eigen plant te zien groeien. Hangers, staanders, grote, kleine, robuust of charmant, vet of prikkelend. Het maakt mij niet zoveel uit. Zolang de natuur maar in huis komt.

De hele zomer eten uit eigen tuin

door Leave a Comment

Toen ik begin dit jaar mijn groentetuin opzette, had ik geen flauw idee wat de eventuele opbrengst zou kunnen zijn. Zonder enig plan ging ik aan de slag. Dat ik er de hele zomer, en nu nog, van zou kunnen eten, had ik niet gedacht. En wat over is, verkoop ik voor een klein prijsje aan de weg. Ook daar vond ik gretig aftrek. Dit vraagt om een herhaling. En dan misschien nog wel iets groter.

Wortels, bietjes, uien, knoflook, spinazie, komkommer, augurk, andijvie, sla, snijbonen, sperziebonen, rode kool, boerenkool, prei, knolselderij, tomaten, peper, paprika, spruiten en courgette… veel courgette. Het een deed het beter dan het ander, mede, of dankzij de droogte. Zo bleef de knoflook een beetje klein, hielden de tomaten het snel voor gezien en schoot de sla snel door. Rupsen aten in het voorjaar de fruitbomen kaal, vogels deden zich te goed aan de bessen en afgelopen week aten andere rupsen weer de spruiten op.  Maar er was ook veel goed nieuws: De bietjes waren groot en zoet, de wortels oogst ik nog steeds, net als de courgettes. De bonen gaven me nog een tweede ronde, net als de komkommers. Ik blijf me elke dag weer verbazen over de veerkracht van de tuin.

Gewenst en ongewenst bezoek

Heel veel vragen

Het was een zomer van leren, leren, leren. Hoe ga je om met de droogte en de hitte? Hoe vaak moet je dan water geven? En wat is het nut van mulchen? Welke groente zet ik waar? Wat is het verschil tussen combinatieteelt en wisselteelt? En welke past het best bij mij? Welke bloemen zet ik erbij? Hoe weer ik hinderlijke luizen, rupsen, katten en mollen uit mijn groentetuin? Maar vooral: wat vertelt de natuur mij? En dan was er nog een leerproces bij de kippen die ons elke dag een eitje bezorgen. Bella werd broeds en er kwamen kuikens. Wat eten ze, waar laat ik ze? En waar is die tweede nu gebleven? De haan werd elke dag agressiever en moest het pand verlaten. Wat doe ik met hem en kunnen ze zonder haan?

De moestuin half juli

Leren uit de praktijk

Het antwoord op al deze vragen (er zijn er nog veel meer), zou een boekwerk kunnen worden. Gelukkig staat het al beschreven in veel boeken en ook online is van alles te vinden. Ik zit niet uren met mijn neus in de boeken. Elk probleem dat zich voordoet wordt ter plekke opgezocht en behandeld. Zo leer ik ook het best. En dat moet ook, want volgend jaar wil ik de tuin verder uitbreiden. En dan hoop ik dat ik meer mensen in de buurt (Assen, Marsdijk) kan bedienen met mijn eigen groente en fruit. Geteeld met water, zon en veel liefde.

Tijd om stil te zitten is er niet. De uien en knoflook kunnen al de grond in voor volgend jaar. De bedden moeten worden opgeschoond en groenbemesters gezaaid. En een plan moet er komen. Dan kan ik het hele jaar door nog meer genieten van mijn tuin.

Deze blog schreef ik eerder voor ‘De Voetspot’ 

Lees verder:

Lavendel stekken doe je zo

door 2 Comments

Deze na-zomerse dagen is het nog lekker werken in de tuin. Of was je er al klaar mee? Nou, ik nog niet hoor. Er moet nog geoogst, opgeruimd en winterklaar gemaakt worden. Nu is het al tijd om na te denken wat je volgend jaar in de tuin wilt. Een van de klusjes op mijn agenda is het stekken en winterklaar maken van de lavendel.

Lavendel stekken

Heb je ook lavendel in de tuin? Dan is het nu tijd om stekken te maken, zodat je volgend jaar nog meer plantjes hebt. Lavendel stekken is super eenvoudig. Je knipt zo’n 10 centimeter van de topjes (zonder bloemetjes). Zorg ervoor dat je een stukje van de houtachtige steel mee hebt. Verwijder de onderste takjes en zet ze in nieuwe potgrond, eventueel stekgrond. Geef ze de eerste tijd voldoende water, zodat ze niet kunnen uitdrogen. Zet ze op een beschutte en vorstvrije plaats. Plant ze na de winter in je tuin. Aangezien niet alle stekjes altijd lukken, maak er veel.

Lavendel snoeien

Het is nu overigens ook tijd om de hele lavendel te snoeien. Zelfs als ze nog mooi in bloei zijn, kan je dat het liefst uiterlijk september doen. Het is de zogenaamde cosmetische snoei: knip hem niet tot op de grond af, maar snoei lichtjes. Eigenlijk weer in vorm brengen van de plant voor de winter. Dit kan heel goed met een heggenschaar (tip: check reviewify voor advies). Dat is alles. De rest is een bescherming tegen de vorst. De volgende snoei is na de winter, rond 1 april. Dan ga je hem drastisch terugknippen. Tot vlak boven het kale hout of vlak boven nieuwe scheuten. Dan heb je in de zomer weer een volle bos bloeiende en heerlijk geurende lavendel.

Dol op lavendel

Waarom zou je lavendel in je tuin willen hebben? Natuurlijk omdat het heerlijk geurt! Maar er zijn meer redenen:

infographic met 5 redenen om lavendel in je tuin te planten

 

Lees meer over lavendel:

BewarenBewaren

Met deze tips overleven jij en je tuin de droogte

door 3 Comments

En juist nu ik elke dag druk ben in de tuin, vergeet ik erover te vertellen. Maar ja, dat krijg je met drukte. Want het mag buiten wel heel droog zijn, ik heb tot zover nog weinig te klagen over de oogst. Dat betekent overigens niet dat de droogte me geen zorgen baart. Want overal om me heen is het geel en dor en de sloten staan droog. En het lijkt ook stiller buiten, alsof de mussen net letterlijk dood van het dak zijn gevallen. Ik hoor weinig gefluit en gezoem. En omdat het einde van de droogte nog niet in zicht is, geef ik je enkele tips over wat we moeten doen (of beter laten) in tijden van droogte.

11 tips om de droogte te overleven

Voor je tuin

De tuin snakt naar water. Maar of elke dag de sproeier erop nu zo’n goed idee is, betwijfel ik. Mijn moestuin sproei ik 3 x in de 14 dagen.

  1. Mulchen – ik baal dat ik niet eerder heb geluisterd naar de permacultuurgoeroe’s. Mulchen is hun antwoord op (onder andere) de droogte. Want door te mulchen, oftewel je bodem bedekken, houdt de grond vocht langer vast. Het is het overigens nooit te laat om er alsnog mee te beginnen. Lees hier waar je mee kunt mulchen.
  2. Sproei ’s avonds – overdag sproeien heeft geen zin, want het water verdampt vrij snel weer. Daarnaast heb je kans dat je de bladeren van je platen laat verbranden.
  3. Maak dijkjes om de plant – als je nu water op de planten giet, zul je zien dat het overal heen sijpelt, behalve in de richting van de wortels van je plant. Maak dus een dijkje om je plant, zodat het water niet weg kan lopen.
  4. Wacht nog even met zaaien van je tweede teeltronde in de volle grond totdat de droogte voorbij is.

    Voor de dieren

  5. Zorg dat de dieren water hebben – onze boerderijkatten Lena en Esmee zorgen min of meer voor zichzelf. Een keer per dag krijgen ze wat brokjes, en verder redden ze zich met wat ze in en om het huis vinden. Maar nu niet meer. Want ze kunnen nergens water vandaan halen, behalve uit de kraan. En die hebben ze nog niet open gekregen. Dus zet ik dagelijks een bak water voor ze klaar.
  6. Water voor de vogels en egels – ook andere dieren in je tuin hebben dorst. Zet op verschillende plekken in de tuin bakjes water. Grote kans dat er weer meer gekwetterd wordt in je tuin.

    Voor je lijf

  7. Drink genoeg – zelf hebben we ook water nodig uiteraard. Veel drinken, en dan vooral water is het advies. Maak eens lekker fruitwater, check deze recepten.
  8. Maak zelf verkoelende waterijsjes – een ijsje op zijn tijd is ook lekker. Maar laat die magnum liever links liggen, hoe hard hij ook naar je knipoogt. Veel vet, veel suiker en je krijgt er alleen maar dorst van. Zelf waterijsjes maken is een makkie: Kies fruit dat je lekker vindt, en pureer het. Of pers het uit als het om een sinaasappel gaat. Stop het in ijslolly vormpjes en vries het 5 uur in.

    In huis

  9. Zwembadje in de tuin? – overdek hem ’s avonds, dan hoef je ‘m de volgende dag niet opnieuw te vullen en blijft hij schoon.
  10. Douche korter – wil je elke dag dat kleffe zweet van je afspoelen? Spring tien tellen onder de douche, en geniet van de druppels op je lijf. Na tien tellen ben je net zo opgefrist als na 10 minuten, geloof dat nu maar. Of spring, net als mijn dochter, onder de sproeier die de moestuin water geeft. Twee vliegen in een klap.
  11. Hergebruik water – gebruik je in de keuken water zonder zeep of andere middelen? Bijvoorbeeld voor het wassen van je groente? Vang het op en gebruik het voor je planten of je tuin. Ze zullen je dankbaar zijn.